ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ

Ο καταγόμενος από την Πάτρα λόγιος μοναχός Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης (1713-1784) σπούδασε στην Πατριαρχική Σχολή της Κωνσταντινουπόλεως, στην Πατμιάδα και στα  Ιωάννινα κοντά στον Ευγένιο Βούλγαρι. Δίδαξε γία λίγα χρόνια στην  Αθωνιάδα (1749-1753) και μετά την παραίτηση του Βουλγάρεως κατέλαβε για ενα διάστημα την διευθυντική θέση σε αυτήν. Το 1759 αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει τον  Αθωνα εξ αιτίας της συμμετοχής του στο κίνημα των Κολλυβάδων.  Ακολούθως θα διδάξει στην Χίο, μέχρι το 1763, στην  Αδριανούπολη, έως το 1767, στο  Ιάσιο το 1767, στο Μπρασσόβ της Τρανσυλβανίας (1770-1773) και στο Βουκουρέστι, όπου πέθανε.

ΣΚΗΤΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΑΣ

Η Σκήτη της Γλωσσίας βρισκόταν πιθανότατα στα όρια της Μονής Καρακάλλου με την Προβάτα και ταυτίζεται με την παλαιότερη Μονή των  Αγίων  Αποστόλων των Γλωσσίων που αναφέρεται σε έγγραφο του ΙΑ’ αι.

ΣΚΗΤΗ ΤΗΣ ΚΟΛΙΤΣΟΥΣ

Βρίσκεται ανατολικά από την Μονή Βατοπαιδίου και κατέλαβε την θέση της παλαιότερης Μονής του Καλετζίου.  Από το παλαιό αυτό εξάρτημα του Βατοπαιδίου σήμερα διασώζονται ο πύργος , ερείπια των γύρω κτισμάτων καθώς και επτά βατοπαιδινά κελλιά.

ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΖΥΓΟΥ

Πρόκειται για μία από τις παλαιότερες μονές του  Αγίου  Ορους, μή υφιστάμενη σήμερα, η οποία βρισκόταν στο ομώνυμο βουνό Ζυγός. Είναι άγνωστο αν η Μονή λειτουργούσε πριν την έλευση του οσίου  Αθανασίου του  Αθωνίτου στο  Ορος, αλλά ο ηγούμενός της αναφέρεται ήδη σε έγγραφο των τελευταίων ετών του Ι’ αι.  Από το 1199 και μέχρι την προσάρτησή της στο Βατοπαίδι την Μονή κατείχε η Μονή Χιλανδαρίου.

ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΕΙΟΥ

Μή υφιστάμενη σήμερα μονή της Χαλκιδικής στους πρόποδες της Μεγάλης Βίγλας, κοντά στο σύνορο της αθωνικής πολιτείας.  Η Μονή τον ΙΑ’ αι. αναφέρεται ως μετόχιο της Μονής  Ιβήρων.

ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΣ

Ο Κερκυραίος ιεροδιάκονος και διδάσκαλος Ευγένιος Βούλγαρις (1716-1806) προτού διδάξει στην  Αθωνιάδα είχε διατελέσει διευθυντής στην Μαρουτσαία Σχολή  Ιωαννίνων και έπειτα στην σχολή της Κοζάνης. Στην  Αθωνιάδα ο Βούλγαρις δίδαξε νεώτερη Φιλοσοφία και φυσιογνωστικές επιστήμες μέχρι την παραίτησή του το 1759. Μετά το 1763 ο Βούλγαρις έζησε σε διάφορες ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού αφιερώνοντας την δράση του στα εκκλησιαστικά καθήκοντα και στην έκδοση των έργων του. Μετά το 1775 ζεί στην Ρωσία, όπου χειροτονείται και καταλαμβάνει έως το 1787 την επισκοπή Σλαβηνίου και Χερσώνος στην Ουκρανία. Το έτος αυτό γίνεται μέλος της Ρωσικής Αυτοκρατορικής  Ακαδημίας, ενώ αργότερα αποσύρεται στην Μονή του  Αγίου  Αλεξάνδρου Νιέφσκι, όπου πέθανε αφήνοντας χρηματικά ποσά στην  Αθωνιάδα και στην Πατμιάδα Σχολή και σε δύο ναούς της Κερκύρας και της Ζακύνθου.

ΗΓΕΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΛΔΟΒΛΑΧΙΑΣ

Αν και οι δύο παραδουνάβιες ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας υποτάχθηκαν (τό 1461 και το 1526 αντιστοίχως) στους  Οθωμανούς, διατήρησαν το ημιαυτόνομο καθεστώς τους αποδεχόμενες την επικυριαρχία της Πύλης.  Αρχικά οι ηγεμόνες τους ήταν Ρουμάνοι, αλλά από το 1711 και έως την επανάσταση του 1821 οι  Οθωμανοί θα διορίζουν Ελληνες οσποδάρους του Φαναρίου (Μαυροκορδάτος,  Υψηλάντης κ. ά.) που έχαιραν της εμπιστοσύνης τους. Το γεγονός αυτό και η έντονη ελληνική παρουσία στις δύο περιοχές από τον ΙΕ’ αι. κ. εξ. ευνόησαν ακόμη περισσότερο την ανάπτυξη των κυρίως οικονομικού χαρακτήρα σχέσεων με τις αγιορειτικές μονές, που ήδη υπήρχαν και με τους Ρουμάνους ηγεμόνες. Προκειμένου για το Βατοπαίδι, έως τον ΙΣΤ’ αι. οι σχέσεις αυτές περιορίσθηκαν σε χρηματικές δωρεές των ηγεμόνων.  Από τον ΙΖ αι. όμως, παρατηρούνται και δωρεές γαιών και μετοχίων προς την Μονή, κυρίως στην Μολδαβία, με πρώτη εκείνη της Μονής Γκόλια στο  Ιάσιο το 1606.