Εισαγωγή στις Βυζαντινές Φορητές Εικόνες της Μονής

Οι βυζαντινές εικόνες της Μονής αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της υψηλής πνευματικότητος και της καλλιτεχνικής ανθήσεως κατά την περίοδο των Κομνηνών και των Παλαιολόγων. Οι εικόνες που σώζονται από την εποχή των Κομνηνών είναι ελάχιστες και περιορίζονται χρονικά στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα. Αντιπροσωπευτικό είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον επιστύλιο τέμπλου του καθολικού με δεκατρία σωζόμενα θέματα. Από το πρώτο μισό του 13ου αιώνα παρατηρείται, κατά περίεργο τρόπο, έλλειψη φορητών εικόνων. Αντίθετα, πολυάριθμες και εξαιρετικής καλλιτεχνικής ποιότητος είναι οι εικόνες της παλαιολόγειας τέχνης. Ορισμένες από εκείνες της πρώτης περιόδου των Παλαιολόγων (1261-1328), οι οποίες είναι κυρίως εικόνες τέμπλου με παραστάσεις του Χριστού, της Παναγίας και των αγίων Δημητρίου και Γεωργίου, φαίνεται να προέρχονται από εργαστήρια της Κωνσταντινουπόλεως και της Θεσσαλονίκης, ενώ άλλες δύο αποδίδονται στο εργαστήριο του καλλιτέχνη του Πρωτάτου (περί τα 1290) Μανουήλ Πανσέληνου. Οι εικόνες της δεύτερης περιόδου των Παλαιολόγων (1348-1453) παρουσιάζουν μεγαλύτερη θεματική ποικιλία, καθώς από απόψεως χρήσεως είναι εικόνες τέμπλου, προσκυνήσεως ή ιδιωτικής λατρείας και βημόθυρα. Κάποιες από αυτές μάλιστα συνδέονται, βάσει επιγραφικών δεδομένων, με πρόσωπα της βυζαντινής αυλής, όπως με την Αννα Φιλανθρωπινή και με τον δεσπότη Δημήτριο Παλαιολόγο.