Εγκόλπιο του Μακαρίου Μητροπολίτου Κορίνθου (1507-1517), αρχές 16ου αι.

Μικρό εγκόλπιο – λειψανοθήκη (ύψος 6 εκ.), που χρονολογείται στις αρχές του 16ου αιώνα. Αποτελεί το μοναδικό έργο μικροτεχνίας των πρώτων μεταβυζαντινών αιώνων που σώζεται στο σκευοφυλάκιο της Μονής Βατοπαιδίου. Σύμφωνα με επιγραφή στις πλευρές του εγκολπίου, ανήκε στον μητροπολίτη Κορίνθου, και μετέπειτα Θεσσαλονίκης, Μακάριο, που μόνασε στη Μονή. Το σχήμα του είναι σχεδόν τετράγωνο κι έχει συρταρωτή όψη. Και οι δύο πλευρές του περιβάλλονται από πλαίσιο, το οποίο, όπως και ο κρίκος ανάρτησής του, είναι κατασκευασμένο από λείο σύρμα. Στην κύρια όψη του εγκολπίου, και παρά τη στενότητα του χώρου, αναπτύσσεται σε δύο ζώνες ο εικονογραφικός τύπος της Αναστάσεως που είναι γνωστός από την μνημειακή ζωγραφική. Η παράσταση περιλαμβάνει στοιχεία, όπως τον χορό των αγγέλων και τα σύμβολα του Πάθους, που της προσδίδουν εσχατολογικό χαρακτήρα και την καθιστούν προανάκρουσμα της μέλλουσας Κρίσεως. Στα παλαιολόγεια μνημεία ο συγκεκριμένος τύπος Αναστάσεως συνδεόταν με χορηγούς και ιεράρχες, οι οποίοι κατείχαν, όπως και ο Μακάριος Κορίνθου, ιδιαίτερη φιλοσοφική και εκκλησιαστική παιδεία. Στην πίσω όψη απεικονίζεται ένθρονος ο Ιησούς περιστοιχισμένος από την Παναγία και τον Τίμιο Πρόδρομο . Πρόκειται για την συνοπτική απεικόνιση της σκηνής των Αγίων Πάντων, που έχει αποσπασθεί από την Δευτέρα Παρουσία και παρουσιάζει την Δέηση με χορούς αγγέλων, δικαίων και αγίων. Στο άνω τμήμα της παραστάσεως βρίσκεται η επιγραφή· «Η CΥΝΑΞΙC ΤΩΝ ΑCΩΜΑΤΩΝ Η CΥΝΑΞΙC ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ».