Οι τοιχογραφίες του παρεκκλησίου των Αγίων Αναργύρων, τέλη 14ου-αρχές 15ου αιώνα (;) , έτος 1847

Στο παρεκκλήσιο των Αγίων Αναργύρων σώζεται ενδιαφέρον σύνολο τοιχογραφιών της ύστερης εποχής των Παλαιολόγων, το οποίο είναι επιζωγραφισμένο και συμπληρωμένο με διακόσμηση του έτους 1847 από τον ζωγράφο Ματθαίο. Οι μοναδικές μή επιζωγραφισμένες τοιχογραφίες, της Παναγίας Οδηγήτριας και του Χριστού, διατηρούνται στο μέτωπο των πεσσότοιχων του ιερού. Μετά από δειγματοληπτικό καθαρισμό του 1995, αφαιρέθηκε το στρώμα επιζωγραφήσεως από τα πρόσωπα των αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ στην αψίδα του ιερού Βήματος, του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στην Πρόθεση , καθώς και των αγίων Νέστορος , Προκοπίου και Συμεών στον κυρίως ναό. Η παλαιολόγεια διακόσμηση του παρεκκλησίου παρουσιάζει στενή σχέση με μνημεία του δεύτερου μισού του 14ου και των αρχών του 15ου αιώνα, και σε ορισμένες περιπτώσεις υποδηλώνει σημεία επαφής του καλλιτέχνη με την δυτική τέχνη. Από τεχνική άποψη τα πρόσωπα των αγενείων μορφών είναι εύσχημα και ζωγραφικά αποδοσμένα. Στην έκφρασή τους είναι διάχυτος ένας μελαγχολικός λυρισμός. Στις παρειές απλώνεται πλέγμα κόκκινων γραμμών και κόκκινης κηλίδος, διακρητικό στοιχείο της τέχνης της παραπάνω περιόδου. Η κόμη αποδίδεται με αξιοσημείωτη μαλακότητα και οι βόστρυχοι στα κατσαρά μαλλιά αποκτούν διακοσμητικό χαρακτήρα. Εχουν διατυπωθεί δύο απόψεις για την χρονολόγηση των τοιχογραφιών·

α) Σύμφωνα με την πρώτη, που βασίζεται σε ιστορικά και καλλιτεχνικά δεδομένα, η ανέγερση και ιστόρηση του ναού των Αγίων Αναργύρων οφείλονται σε δωρεά του σέρβου ηγεμόνα Ιωάννου Ούγκλεση, που είχε στενούς δεσμούς με την Μονή. Συγκεκριμένα, οι τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν λίγο πριν τον θάνατο του Ούγκλεση στην μάχη του Εβρου (1371), από καλλιτέχνες της Θεσσαλονίκης, στο εργαστήριο των οποίων αποδίδονται και τοιχογραφίες της Manasija της μεσαιωνικής Σερβίας.

β) Σύμφωνα με την δεύτερη άποψη, που βασίζεται στην στενή εικονογραφική και τεχνοτροπική σχέση των τοιχογραφιών με εκείνη της Manasija (πρό του 1418), η διακόσμηση των Αγίων Αναργύρων ανάγεται στα τέλη του 14ου ή στις αρχές του 15ου αιώνα.