Άγιο Ποτήριο, αφιέρωμα του Θωμά Κομνηνού Πρελούμπου, β’ μισό του 14ου αιώνα

Το πολύτιμο Αγιο Ποτήριο (ύψος 39,5 εκ., διάμετρος βάσεως 19,9 εκ., διάμετρος χείλους 14,2 εκ.) είναι κατασκευασμένο από επιχρυσωμένο άργυρο. Διαθέτει κωδωνόμορφο κάλυκα, ο οποίος είναι τοποθετημένος σε υποδοχή ανάλογου σχήματος και στηρίζεται σε εξάπλευρο πόδι με σφαιρικό κόμπο στην μέση και σε βάση με έξι τραπεζιόσχημα διάχωρα. Χαρακτηριστικό είναι το κυκλικό, κοιλόκυρτο σκέπασμα του Ποτηρίου, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται αγαλματίδιο ένθρονου Χριστού που ευλογεί και με τα δύο χέρια. Ο κάλυκας, το πόδι και η βάση διακοσμούνται με αγγέλους, αποστόλους και αγίους, αποδοσμένους με διάφανα σμάλτα, τα οποία είναι τοποθετημένα σε εγχάρακτο βάθος φυτικών κοσμημάτων και οριοθετούνται από καρφωμένα μαργαριτάρια. Στην βάση η διακόσμηση συμπληρώνεται με έξι προτομές αγγέλων, κατασκευασμένες σε έξεργο ανάγλυφο . Οι συγκεκριμένες μορφές και το ανάγλυφο αγαλματίδιο του Χριστού στην κορυφή του σκεπάσματος, αλλά και η χρήση των διάφανων σμάλτων συνδέουν το έργο με την βενετική τέχνη, ενώ η τεχνοτροπία της διακοσμήσεως παραμένει βυζαντινή. Μπορεί επομένως να αποδοθεί σε Ελληνες τεχνίτες που εργάζονταν στην Βενετία ή δέχθηκαν επιδράσεις από εργαστήρια της πόλεως αυτής κατά το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. Στο χείλος του Ποτηρίου υπάρχει εγχάρακτη επιγραφή, ευχαριστιακού περιεχομένου, και στο σημείο ενώσεως του ποδιού με τη βάση του αφιερωματική επιγραφή από σμάλτο, από την οποία πληροφορούμαστε ότι αποτέλεσε δωρεά προς την Μονή του δεσπότου των Ιωαννίνων Θωμά Πρελούμπου (1367-1384). Το Αγιο Ποτήριο συνοδευόταν από δισκάριο, αστερίσκο και λαβίδα του ίδιου δωρητή.