Αμφιπρόσωπο εικονίδιο από στεατίτη, 14ος αι.
08.05.2011
Το εικονίδιο είναι κατασκευασμένο από στεατίτη (40Χ33εκ.) και επεξεργασμένο και στις δύο όψεις του. Στην κύρια όψη εικονίζεται η Παναγία Οδηγήτρια πλαισιωμένη από δύο αγγέλους σε προτομή, που είναι τοποθετημένοι στις ανώτερες γωνίες της εικόνας . Η οπίσθια όψη διακοσμείται από έξι έφιππους αγίους σε δύο σειρές . Οι άγιοι είναι ντυμένοι με στρατιωτικές στολές και κρατούν σπαθιά ή ακόντια. Το εικονίδιο, που σε ορισμένα σημεία του είναι σμιλευμένο με λεπτότητα, χρονολογείται στον 14ο αι. Σύμφωνα με την παράδοση αφιερώθηκε στην Μονή από συγγενείς του αυτοκράτορα Ιωάννου Στ’ Καντακουζηνού (1347-1354) που κατοικούσαν στις Σέρρες. Κατά τον 16ο αι. στο εικονίδιο προστέθηκε μεγάλο ξύλινο πλαίσιο-εικόνα από τον εφησυχάζοντα εις την Μονήν Μητροπολίτην Θεσσαλονίκης Μακάριον Γεωργακόπουλον , με αποτέλεσμα να μετατραπεί σε λιτανευτική εικόνα. Το πλαίσιο φέρει στις δύο όψεις του παραστάσεις προσαρμοσμένες σε εκείνες της στεάτινης εικόνας· Στην κύρια πλευρά οι μορφές του πλαισίου, σε συνδυασμό με την Παναγία Οδηγήτρια, αποδίδουν με ελεύθερο και συνοπτικό τρόπο την Ανάληψη. Στην άλλη όψη γύρω άπό τους έφιππους στρατιωτικούς αγίους εμφανίζονται μορφές μαρτύρων σε προτομή.