Εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ανάγλυφη επένδυση, αρχές 14ου αιώνα (η επένδυση), 18ος αιώνας (η εικόνα)


08.05.2011

Η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας , έργο του 18ου αιώνα, διαθέτει αργυρή επένδυση των αρχών του 14ου αιώνα (42Χ52 εκ.). Η επένδυση αυτή κοσμούσε αρχικά παλαιότερη εικόνα του ίδιου θέματος, που είχε μικρότερο ύψος και δύο «σεβίζοντες» αγγέλους σε προτομή, τα περιγράμματα των οποίων διακρίνονται ακόμη στο «πουκάμισο». Το βάθος αποτελείται από ενιαίο έλασμα, που καλύπτεται από συνεχείς σειρές σταυρών και ανθεμοειδών κοσμημάτων, αποδοσμένων με λακκωτό σμάλτο. Τα εξεργα διάτρητα φωτοστέφανα κοσμούνται με κυκλικά προεξέχοντα «κομβία» και με λεπτούς βλαστούς, οι οποίοι έχουν φυλλόσχημες απολήξεις και ελίσσονται σχηματίζοντας οκτάσχημους πλοχμούς. Στο πλαίσιο της επενδύσεως εναλλάσσονται διάχωρα με ανεικονικά κοσμήματα, ανάλογα με εκείνα των φωτοστεφάνων, και με σκηνές από το Δωδεκάορτο, αποδοσμένες επιμελώς σε χαμηλό ανάγλυφο, οι οποίες δεν ακολουθούν την χρονολογική σειρά των γεγονότων. Οι συνθέσεις συνοδεύονται από μεγαλογράμματες ανορθόγραφες επιγραφές και ενίοτε από συντομογραφίες των παριστανομένων προσώπων. Η ζώνη που χωρίζει το βάθος από το πλαίσιο κοσμείται με συμπλεκόμενες δυσχιδείς ταινίες, ενώ τα διάχωρα του πλαισίου και τα φωτοστέφανα οριοθετούνται από λεπτές γραμμές που μιμούνται την βελονιά «πλακέ» των κεντημάτων. Χαρακτηριστικός είναι ο δυναμισμός στην έκφραση των μορφών, η πλαστική απόδοση της πτυχολογίας και το αρχιτεκτονικό βάθος των σκηνών. Σύμφωνα με επιγραφή από χυτό σμάλτο, που βρίσκεται σε δύο χωριστά ελάσματα στην κάτω πλευρά του πλαισίου, το έργο αποτελεί δωρεά της αρχόντισσας Παπαδοπουλίνας για χάρη και της αδελφής της Αριανίτισσας. Πρόκειται για ένα από τα καλύτερα δείγματα επενδύσεων των αρχών του 14ου αιώνα, επηρεασμένων από την γλυπτική, για την κατασκευή των οποίων συνδυάστηκαν ποικίλες τεχνικές.

Εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ανάγλυφη επένδυση, αρχές 14ου αιώνα (η επένδυση), 18ος αιώνας (η εικόνα)