Κιβωτίδιο-εγκόλπιο του Αγίου Δημητρίου, β’ μισό 12ου αι.

Μικρό επιχρυσωμένο αργυρό κιβωτίδιο (11,7Χ6,5Χ6,5 εκ.), το οποίο χρησίμευε ως εγκόλπιο και περιέκλειε αίμα και λύθρο του Αγίου Δημητρίου . Συνδέεται άμεσα με την τιμή που αποδιδόταν στον Άγιο κατά τα μεσοβυζαντινά χρόνια στη Θεσσαλονίκη, η οποία θεωρείται και ο τόπος κατασκευής του πολύτιμου, λόγω σπανιότητος, κειμηλίου. Αποτελεί μικρογραφία της σαρκοφάγου που ήταν τοποθετημένη στο περίφημο κιβώριο του ναού του πολιούχου Αγίου της πόλεως. Οι έκτυπες παραστάσεις που το διακοσμούν πιστεύεται ότι είναι αντίγραφα σκηνών του συγκεκριμένου ναού. Το κιβωτίδιο έχει σχήμα ορθογώνιου παραλληλεπιπέδου. Στη μία στενή πλευρά του βρίσκεται λαβή σε σχήμα σταυρού, απ όπου θα μπορούσε να κρέμεται. Το εξωτερικό του κάλυμμα διακοσμείται με ολόσωμη παράσταση του Μυροβλήτη , ο οποίος εμφανίζεται μετωπικός, σε στάση δεήσεως και με κατάκοσμη στολή πατρικίου· όταν συρθεί αποκαλύπτεται εσωτερικό κάλυμμα με δύο ανοίγματα. Το καθένα από αυτά κλείνει με ισάριθμα φύλλα, τα οποία διακοσμούν ολόσωμες μορφές αγίων (Κοσμάς, Λούπος, Νέστωρ και Δαμιανός) . Πίσω από τα φύλλα του ανώτερου ανοίγματος υπάρχει προτομή του νεκρού Αγίου, με κλειστά μάτια και τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος· στο κάτω άνοιγμα βρίσκεται σκουρόχρωμη μάζα, που θεωρείται μύρο και λύθρο από τον τάφο του Αγίου στην Θεσσαλονίκη. Οι εξωτερικές επιφάνειες του εγκολπίου καλύπτονται με απλές, έξεργες και σε ορισμένα σημεία σχεδόν ολόγλυφα αποδοσμένες σκηνές από τη ζωή το μαρτύριο και τα θαύματα του Αγίου . Το κιβωτίδιο χρονολογείται με βάση την λιτή εικονογραφία της διακόσμησής του και την τεχνοτροπία του στο δεύτερο μισό του 12ου αι.