Ξυλόγλυπτο αναλόγιο Α

Ενα από τα δύο ξυλόγλυπτα αναλόγια της Μονής Βατοπαιδίου, που ανάγονται στα παλαιολόγεια χρόνια και θεωρούνται κατά την παράδοση δωρεές του τελευταίου βυζαντινού διοικητή της Θεσσαλονίκης, δεσπότου Ανδρονίκου Παλαιολόγου. Σε μία χρονογραφία του 1570 αναφέρονται οι δωρεές του Ανδρονίκου στη Μονή, μεταξύ των οποίων και δύο αναλόγια. Η μαρτυρία αυτή φανερώνει την ιδιαίτερη σχέση του αξιωματούχου με το Βατοπαίδι και επιτρέπει τη διατύπωση του συμπεράσματος, ότι τα αναλόγια φιλοτεχνήθηκαν στην εποχή του ειδικά για την Μονή. Ο κορμός του αριστοτεχνικού αυτού αναλογίου είναι οκτάπλευρος και στηρίζεται σε ισάριθμα πόδια. Σε κάθε πλευρά σχηματίζονται τρία επάλληλα διάχωρα, που πλαισιώνονται κατακόρυφα και οριζόντια με ταινίες φυτικών κοσμημάτων. Τα μισά από τα είκοσι τέσσερα συνολικά διάχωρα διακοσμούνται με κύκλους, οι οποίοι τέμνονται ή εφάπτονται και προβάλλονται πάνω σε πράσινο ή κόκκινο βάθος. Μία πινακίδα είναι αδιακόσμητη κι οι υπόλοιπες εμφανίζουν παραστάσεις με την Θεοτόκο, τους αποστόλους Πέτρο και Παύλο και σκηνές της Παλαιάς Διαθήκης . Το έργο ξεχωρίζει για την υψηλή του ποιότητα. Ανήκει στα σημαντικότερα από τα ελάχιστα ξυλόγλυπτα έργα της βυζαντινής εποχής που σώζονται στις μέρες μας.