Νεομάρτυς Αθανάσιος Κουλακιώτης († 8/9/1774)

Καταγόταν από την Κουλακιά, σημερινή Χαλάστρα ή Πύργο της Θεσσαλονίκης. Είχε ευπόληπτους, εύπορους και ευσεβείς γονείς. Ο πατέρας του ήταν προεστός του χωριού και ονομαζόταν Πολύχρους και η μητέρα του Λουλούδα. Κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη ο πατέρας του φρόντισε πολύ για τη μόρφωσή του, «πρώτον μέν με τα καλούμενα κοινά γράμματα, είτα και εις την Θεσσαλονίκην τον έφερε και τον έβαλεν εις το ελληνικόν σχολείον, όντας εκεί τότε διδάσκαλος Αθανάσιος ο Πάριος, ήτον δε ο παίς ευφυής και πολλά επιμελής». Στη Θεσσαλονίκη φοίτησε στο γνωστό «Ελληνομουσείον», που διευθυντής και διδάσκαλος ήταν ο όσιος Αθανάσιος ο Πάριος κατά τα έτη 1758-1760 και 1767-1786.

Κατόπιν μετέβη για ευρύτερες σπουδές στο Άγιον Όρος, στην Αθωνιάδα Ακαδημία, όπου είχε σπουδαίους διδασκάλους. Ως γνώστης των εκεί πραγμάτων αναφέρει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: «Επήγεν εις το σχολείον του Βατοπεδίου δια τελειοτέραν ωφέλειαν ήτον δε εκεί τότε διδάσκαλος ο Παναγιώτης ο Παλαμας· εκεί ετελείωσε τα γραμματικά με επίδοσιν καλήν, και μετά ταύτα εδιδάχθη και την λογικήν του Ευγενίου, από τον διδάσκαλον Νικόλαον τον Τζαρτζούλιον, τον εκ Μετζόβου, όστις εστάλθη υπό της Μεγάλης Εκκλησίας, εις τον τόπον του σοφωτάτου διδασκάλου Ευγενίου· φυγόντος δε εκείθεν, και του μακαρίου Νικολάου, έφυγε και ο Αθανάσιος».

Μετέβη στην Κωνσταντινούπολη και γνωρίσθηκε με τον νεοχειροτόνητο πατριάρχη Αντιοχείας Φιλήμονα. Έμεινε μαζί του στη Δαμασκό περισσότερο από δύο χρόνια και κατόπιν επέστρεψε στο Άγιον Όρος και στη συνέχεια στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου πιθανώς συνεδέετο με τον λόγιο και δραστήριο επίσκοπο Καμπανίας Θεόφιλο Παπαφίλη.

Στην Κουλακιά υπήρχε ένα ιπποστάσιο, όπου ήταν και τόπος συναντήσεως ανθρώπων από διάφορους τόπους. Συνήθιζε να πηγαίνει εκεί και ο Αθανάσιος. Κάποια ημέρα, συνομιλώντας με ένα Τούρκο εμίρη επί θρησκευτικών θεμάτων, γνωρίζοντας καλά την τουρκική και αραβική γλώσσα, όπου είναι γραμμένα τα μουσουλμανικά κείμενα, και αναπτύσσοντας την ισλαμικη διδασκαλία, θεωρήθηκε ότι έκανε ομολογία πίστεως στο ισλάμ. Ο εμίρης επέμενε ότι έγινε αυτό, ενώ ο Αθανάσιος το αρνιόταν. Τότε ο εμίρης είπε στον υπεύθυνο του ιπποστασίου να φυλάει τον Αθανάσιο να μη φύγει, ενώ ο ίδιος μετέβη στη Θεσσαλονίκη για να τον καταδώσει, στον Τούρκο δικαστή, συκοφαντώντας τον ότι, ενώ ομολόγησε τη μουσουλμανική θρησκεία, κατόπιν την αρνήθηκε και αλλαξοπίστησε. Ο δικαστής άκουσε τις συκοφαντίες του εμίρη και ζήτησε να έλθει μπροστά του ο Αθανάσιος, ο οποίος ειλικρινά απολογήθηκε και κατέθεσε όλη την αλήθεια· ότι δηλαδή ούτε την πίστη του αρνήθηκε τη χριστιανική, ούτε ποτέ δέχθηκε τη μουσουλμανική θρησκεία και την αρνήθηκε. Ο δικαστής πείσθηκε και αποφάσισε δίκαια και ορθά ότι ο Αθανάσιος δεν τούρκεψε με το να πει τι λέει το κοράνιο περί της θρησκείας του. Ο εμίρης όμως και οι παρευρισκόμενοι έκει αγάδες θύμωσαν και επέμεναν ότι ο Αθανάσιος περιέπαιξε τη θρησκεία τους και αυτό είναι τιμωρήσιμο αμάρτημα. Ο δικαστής πιεζόμενος αναγκάσθηκε να ζητήσει από τον Αθανάσιο να τουρκεύσει τώρα, πράγμα βέβαια που ο Αθανάσιος δεν μπορούσε να δεχθεί και έτσι φυλακίσθηκε.

Ο δικαστής πίστευε και ειχε την ελπίδα ότι θα μεταπείσει τον νεαρο Αθανάσιο με τιμωρίες και απειλές. Ο εμίρης διέδιδε συκοφαντικά παντού οτι ο Αθανάσιος αλλαξοπίστησε και μετάνοιωσε. Τις ψευδείς αυτές διαδόσεις δέχθηκε και πίστεψε και ο πατέρας του νεομάρτυρος, ο οποίος με τον πλούτο, το κύρος και τις γνωριμίες του θα μπορούσε να δωροδοκήσει τους Τούρκους και να εξαγοράσει τον υιό του, «όπου ήταν ο στολισμός του οσπητίου του, και το καύχημα του γένους του» κατά τον άγιο Νικόδημο.

Αφού ο δικαστής ξαναπαρακίνησε τον Αθανάσιο να αλλάξει γνώμη και πίστη και να σωθεί, και εκείνος έμεινε τέλεια και σταθερά αμετάπιστος, διέταξε να κρεμασθεί έξω της πόλεως, στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, οπου σήμερα το κοιμητήριο της Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης. Εκεί ετάφη ο ένδοξος νεομάρτυρας από τους χριστιανούς ζητιάνους της περιοχής. Μαρτύρησε στις 8.9.1774. Την ημερομηνία αυτή τελείται και η μνήμη του. Κατά τη μαρτυρική του τελείωση ήταν μόλις 25 ετών. Στον χώρο του μαρτυρίου του και στην πατρίδα του ανεγείρονται ναοί προς τιμήν του.

Πλήρη Ακολουθία και Παρακλητικό Κανόνα καθώς και Χαιρετισμούς εποίησε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης. Η μνήμη του επίσης τιμάται την πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου μετά των άλλων αγίων της Αθωνιάδος Σχολής, για τους οποίους Ακολουθία, Παρακλητικό Κανόνα και Χαιρετισμούς εποίησε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννίτης.

Πηγή: Μοναχού Μωϋσέως Αγιορείτου, Βατοπαιδινό Συναξάρι, Έκδοσις Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2007.