Εισαγωγή στα χειρόγραφα της Μονής

Η βατοπαιδινή συλλογή ελληνικών χειρογράφων αριθμεί σήμερα περίπου 2050 τόμους, συμπεριλαβανομένων και αυτών της Σκήτης του Αγίου Δημητρίου. Η συγκρότησή της άρχισε τα πρώτα έτη μετά την ίδρυση της Μονής και συνεχίσθηκε σταδιακά με προσθήκη κωδίκων που είτε γράφηκαν από Βατοπαιδινούς (ή κατά παραγγελία της Μονής), είτε προήλθαν από προσωπικές συλλογές Βατοπαιδινών, αγορές και αφιερώσεις. Κατά περιόδους η συλλογή υπέστη απώλειες από κλοπές ή άλλες μετακινήσεις τόμων (καί σπανιότερα καταστροφές), με αποτέλεσμα ένας αριθμός από αυτούς να βρίσκεται σήμερα σε ξένες βιβλιοθήκες. Από απόψεως περιεχομένου την πλειοψηφία αποτελούν τα λειτουργικά και θεολογικά χειρόγραφα (γεγονός αναμενόμενο σε μία μοναστική βιβλιοθήκη), αλλά δεν είναι λίγα και τα χειρόγραφα που παραδίδουν κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.