Άρης Ζεπάτος
15.12.2017
Η συμβολή του Άρη Ζεπάτου στον απολογισμό της προσαρμογής του χριστιανισμού στη ρωμαϊκή και ελληνική ιδιαιτερότητα είναι ανεκτίμητη.Ήταν μια προσωπικότητα ιδιαζόντως μοναδική.Το βασικό χαρακτηριστικό του ήταν η αυτονομία. Δεν επηρεαζόταν καθόλου από δόξες, απόψεις, ερμηνείες και θεωρίες. Αναζητούσε πάντοτε τα εμπειρικά δεδομένα, τα οποία και ανέλυε μόνος του, με μεθοδικότητα και υπομονή, προκειμένου να διαμορφώσει προσωπική άποψη. Άπαξ και είχε διαμορφώσει έτσι την άποψή του επέμενε σ’ αυτήν με απολυτότητα. Μπορούσε όμως να την εγκαταλείψει, χωρίς δισταγμό, υπό το φως ενός νέου εμπειρικού δεδομένου. Ήταν ικανός να εφαρμόζει τη μέθοδο αυτή (: «-τα εμπειρικά δεδομένα και μόνον αυτά»), όχι μόνο στην πολιτική και στην οικονομία (με εκπληκτικές προβλέψεις σε εντελώς ανύποπτο χρόνο, όπως π.χ. στο θέμα Τουρκία – Κουρδικό), αλλά και στις προσωπικές του υποθέσεις, στις σχέσεις του με τους άλλους και πρωτίστως στη σχέση του με τον εαυτό του. Την εφάρμοζε επίσης και απέναντι στην αρρώστια του.
Άτομο αυτόνομο, με την πλήρη έννοια της λέξης, ο Άρης Ζεπάτος είχε κάνει πράξη το ξεχασμένο ιδανικό: «να είσαι μέσα στον κόσμο χωρίς να ανήκεις στον κόσμο».
Στη Μεταπολίτευση (1974-1975) κάνει συστηματική δουλειά πάνω στον εαυτό του, αναζητώντας παράλληλα μεθόδους στη μοντέρνα ψυχολογία και στον γνωστικισμό. Τις μελετά και τις δοκιμάζει. Είναι οι μελέτες αυτές, που θα τον οδηγήσουν τελικά στη μυστική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκεί θα διαπιστώσει ότι η εργασία πάνω στον εαυτό δεν είναι απλώς φαντασία, αλλά αληθινή επιστήμη που αποδίδει καρπούς.
Όχι μόνο αυτοθεραπεύτηκε μ’ αυτό τον τρόπο, αλλά βρήκε και τη ζητούμενη απάντηση της «αυτοαλλαγής του υποκειμένου της αλλαγής».Ήδη από τις αρχές της προσπάθειάς του, πριν ανακαλύψει οτιδήποτε, του συνέβη «κάτι», που άλλαξε ριζικά την ποιότητα του σθένους του και το οποίο -«άθεος ων»- δεν ήταν σε θέση να το αναγνωρίσει. Αργότερα κατάλαβε ότι επρόκειτο για «μυστική εμπειρία», σαν αυτές που περιγράφουν οι άγιοι της Φιλοκαλίας. Το πρακτικό αποτέλεσμα ήταν μια πίστη ακλόνητη, η οποία τον έκανε, μεταξύ των άλλων, να σπάσει και το παγκόσμιο ρεκόρ αντοχής στην αρρώστια του.
Κεντρική ιδέα της βιωματικής πρότασης του Άρη Ζεπάτου είναι ότι υπάρχει μια προσωπική ενέργεια άκτιστη-άτρεπτη. Ο χαρακτήρας της είναι Αγάπη σε βαθμό ανείπωτο. Είναι η ενέργεια, πάνω στην οποία μπορεί να στηριχθεί ο σύγχρονος άνθρωπος, για να αντλήσει τη δύναμη που χρειάζεται να αλλάξει τον εαυτό του.
Η πρόταση αυτή αναπτύχθηκε, όπως έλεγε, από του Έλληνες αγίους, αλλά στο Βυζάντιο η εφαρμογή της περιορίστηκε μόνο στο εργαστηριακό πεδίο (στα μοναστήρια). Δεν εφαρμόστηκε στον κόσμο, όπου και είναι ζωτικά αναγκαία. Η παράδοσή μας δεν περιλαμβάνει εμπειρία εργασίας μέσα στον κόσμο, αλλά αυτό που μας κληροδότησε είναι ήδη πολύτιμο, γιατί μπορούμε να το μελετήσουμε και να το ολοκληρώσουμε. Οι δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα είναι τεράστιες, αντέλεγε στις σκεπτικιστικές. Αυτά που μας φαίνονται σαν ανυπέρβλητες αντιξοότητες, όπως η διάλυση του ατόμου (η κρίση της εξατομίκευσης), ο παράλληλος εκφυλισμός του εκκλησιαστικού περιβάλλοντος και η αποσύνθεση των δημόσιων θεσμών, είναι ευνοϊκές και όχι αρνητικές συνθήκες.
Είναι θέμα πνευματικού προσανατολισμού και επιτεύξιμης πρακτικής συμβατότητας με το άγνωστο, πλην όμως υπαρκτό και αρκετά γνωστό στην παράδοσή μας, εξωυποκειμενικό-οντολογικό μας στήριγμα.