Ελαιώνες, αμπελώνες, σιτοβολώνες


14.05.2011

Η καλλιέργεια της γής αποτέλεσε ήδη από τους βυζαντινούς χρόνους μία από τις βασικότερες δραστηριότητες της μοναστικής κοινότητας του Βατοπαιδίου, όπως και των υπολοίπων μονών του Αγίου Ορους. Σκοπός της ήταν η εξασφάλιση βασικών συστατικών της καθημερινής διατροφής, αλλά και της λατρευτικής ζωής, όπως του σίτου, του οίνου και του ελαίου. Η παραγωγή των γεωργικών αυτών προϊόντων στα τέλη του 14ου αιώνα ήταν πενταπλάσια τουλάχιστον σε σχέση με εκείνη των άλλων μοναστηριών. Το σιτάρι παραγόταν κυρίως στα μετόχια της Μονής Βατοπαιδίου στην Χαλκιδική, από όπου μεταφερόταν με πλοία και φυλάσσονταν στην σιταποθήκη της παραλίας. Οι ελαιώνες και οι αμπελώνες βρίσκονταν μέσα στο Αγιο Ορος. Συγκεκριμένα οι αμπελώνες είχαν συνολική έκταση τουλάχιστον τριάντα στρέμματα. Στα τέλη του 19ου αιώνα αναφέρονται οι ακόλουθοι· του Χατζαβάρεως (ή Χατζάβρα), του Οβορού, της Αρματωμένης, του Αγίου Χαραλάμπους, των Ανθίμου και Βαρθολομαίου, του Χατζηγρηγορίου και του Δεσπότου. Οι τέσσερις πρώτοι ταυτίζονται με σημερινά κτήματα, ενώ για τους υπόλοιπους γνωρίζουμε μόνο ότι έφεραν πιθανόν το όνομα κάποιου παλιότερου χρήστη τους. Ελαιώνες υπήρχαν κοντά στην μονή, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, όπως στις τοποθεσίες Αρματωμένη, Χέρα, Ξεπατήματα, Αγιος Ονούφριος, εκατέρωθεν της ρεματιάς του Πλαταναριού, στην παλιά Αθωνιάδα, στού Κατσαρού και στην Κεραμιδένια Καλύβα.

Τοπογραφικό της Μονής Βατοπαιδίου και των βοηθητικών κτηρίων που την περιβάλλουν. Υπόμνημα· Α. Ανω πλατεία στην είσοδο της Μονής, Α1. Δρόμος προς Καρυές, Α2. Δρόμος προς σκήτη Αγ. Δημητρίου, Α3. Καλντερίμι προς Καρυές. Β. Κάτω πλατεία, Β1 και Β2. Δρόμοι προς τις αποβάθρες, Β3. Δρόμος προς Χατζαβάβρα. Γ1 και Δ1. Αποβάθρες. 1. Αστυνομία, 2,3 5-10. Ιδιωτικοί αρσανάδες - ψαρόσπιτα,4,12. Εργατόσπιτα, 11. Ξηραντήριο-ξυλουργείο, 13. Μέγας αρσανάς, 14. Κρήνη, 15. Σιταποθήκη, 16-19. Κηπόσπιτα, 20. Ερειπωμένη χαρταποθήκη, 21. Ελαιοτριβείο, 22,28,31. Εργατόσπιτα, 23,25. Αλευρόμυλοι, 24. Γανωτήριο, 26. Κηπόσπιτο, 27. Σιδηρουργείο, 29. Αποθήκη, 30. Αποχωρητήρια, 32. Χορταποθήκη, 33. Κάθισμα Αγ. Τρύφωνος, 34. Κοιμητηριακός ναός Αγ. Αποστόλων, 35. Βορδοναρείο, 36. Βοηθητικοί αποθηκευτικοί χώροι, 37. Ηλεκτρικός σταθμός, 38. Κάθισμα Αγ. Μοδέστου, 39. Κιόσκι, 40. Φρεατοστεγάσμα, 41. Ερειπωμένο κάθισμα Αγ. Αρτεμίου, 42. Πατητήρι-ρακαριό, 43. Μεγάλη δεξαμενή.
Αποψη του παρεκκλησίου του Αγίου Νικολάου στον μεγάλο αρσανά
Ανάγλυφο σε μαρμάρινη πλάκα με κτητορική επιγραφή του 1496, στη βορεινή όψη του μεγάλου αρσανά
Ψαρόσπιτα στην παραλία της Μονής
Αντλία πιεστηρίου και μυλόπετρες του παλαιού ελαιοτριβείου της Μονής
Αποψη του εσωτερικού του αλευρόμυλου της Μονής
Το κοιμητήριο της Μονής
Το πηγάδι έξω από τη Μονή
Αποψη του εσωτερικού του πατητηριού