Το μεσονυκτικό

Ο εσωτερικός νάρθηκας του καθολικού της Μονής Βατοπαιδίου, γνωστός και ως «μεσονυκτικό», είναι διώροφος και στο σύνηθες στενό σχήμα που έχουν οι νάρθηκες των σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών. Οι τοίχοι είναι κτισμένοι με εναλλασσόμενες ζώνες ακατέργαστων λίθων και πλίνθων. Στην εξωτερική τους επιφάνεια σχηματίζονται τυφλά αψιδώματα. Το ισόγειο απαρτίζεται από τρία τμήματα, που καλύπτονται με ένα φουρνικό και δύο σταυροθόλια. Ο φωτισμός επιτυγχάνεται έμμεσα με λιγοστά παράθυρα στον νότιο και δυτικό τοίχο, και η επικοινωνία με τους γύρω χώρους μέσω θυρών στον ανατολικό, βόρειο και δυτικό τοίχο, οι οποίες έχουν όλες μαρμάρινα θυρώματα. Στον νότιο τοίχο βρίσκεται κτητορικός τάφος με αρκοσόλιο. Τριμερής είναι και η διαμόρφωση του πρώτου ορόφου, η στέγη του οποίου σχηματίζει καμπύλες αετωματικές απολήξεις στην δυτική, βόρεια και νότια πλευρά. Το κέντρο του καταλαμβάνουν τα «κατηχούμενα», ένας καμαροσκεπής χώρος που βλέπει προς την δυτική κεραία του ναού μέσω ενός τρίβηλου ανοίγματος. Εκατέρωθεν αυτού βρίσκονται δύο παρεκκλήσια, της αγίας Τριάδος και των Αρχαγγέλλων. Πρόκειται για μικρούς χώρους με μικρό οκτάπλευρο τρούλλο στην οροφή, τις ακμές του οποίου διακοσμούν κιονίσκοι. Ο εσωνάρθηκας οικοδομήθηκε ταυτόχρονα με το καθολικό, η διαμόρφωση όμως των παρεκκλησίων του δεύτερου ορόφου έγινε μάλλον σε μεταγενέστερη εποχή.