Μια αναπάντηχη ευλογία – Πάσχα στα Μύρα

Ήταν παραμονές του Ευαγγελισμού όταν ο Γέροντάς μου και Καθηγούμενος της Ι. Μονής Βατοπαιδίου μου έδωσε την εντολή να μεταβώ μέχρι το Πάσχα στο μετόχι της Μονής στο Πόρτο Λάγος για να εξυπηρετήσω τους πιστούς στο μυστήριο της Ι. Εξομολογήσεως. Ετοιμάζοντας τα πράγματά μου, μου ήλθε λογισμός να πάρω μαζί μου το διαβατήριό μου, μήπως χρειασθή ενώ είμαι στο μετόχι να μεταβώ σε άλλη χώρα. Κοντοστάθηκα, γέλασα με τη σκέψη μου αυτή γιατί πήγαινα εκτός Αγίου Όρους για άλλο σκοπό. Πλην όμως ήταν τόσο καταλυτικά διεισδυτική η ενέργειά της, ώστε δεν μπόρεσα εσωτερικά να αντισταθώ στην απίθανη προτροπή της και τελικά πήρα μαζί μου το διαβατήριό μου.

Όταν την Μ. Πέμπτη βράδυ με πήρε τηλέφωνο ο Γέροντας και μου είπε ενταλτικά: «Αύριο το πρωί περνάει ο κ. Κολιομιχάλης από το μετόχι και σε παίρνει για να πάτε στα Μύρα. Παρεκάλεσε ο Άγιος Μύρων να πάτε για να κάνετε Πάσχα εκεί», τότε κατάλαβα, ποιός έβαλε μέσα μου το λογισμό να πάρω μαζί μου το διαβατήριό μου. Σημειωτέον ότι αν το διαβατήριο μου ήταν στο Άγιον Όρος δεν θα προλάμβαινα να το φέρω και έτσι δεν θα μπορούσα να πάω. Και λόγω των ημερών της Μ. Εβδομάδος επειδή δεν βρέθηκε εύκαιρος Ιερέας, παρ’ όλη την προσπάθεια που είχε καταβληθή από τον Μητροπολίτη και τους φίλους των Μύρων θα ήτο δύσκολο να πραγματοποιηθή η αρχιερατική θεία λειτουργία, χωρίς την συμβολή της ταπεινότητάς μου υπό την Ιερατική μου ιδιότητα. Ήταν ο Άγιος Νικόλαος που κατά εναπομείνασαν στην μνήμη μου παλαιότερη ρήση του Προέδρου του Συλλόγου Φίλων των Μύρων κ. Κολιομιχάλη, «ο Άγιος Νικόλαος ετοιμάζει από πριν ποιούς θα δεχτή στα Μύρα». Η ρήση αυτή του Προέδρου δεν είναι τυχούσα, διότι βγαίνει μέσα από την εμπειρία πραγματοποίησης κατά την τελευταία δεκαπενταετία δεκάδων ταξιδιών από λόγου του μέχρι τα Μύρα. Οδικώς Αθήνα-Μύρα είναι μια απόσταση 2.300 χιλιομέτρων περίπου, και, καθώς έμαθα από τον ίδιο, έτυχε να την διανύση και χωρίς διανυκτέρευση καθ’ οδόν, ενίοτε με όχι ευοίωνες καιρικές συνθήκες που εντείνονται στην οροσειρά του Ταύρου, που για μεγάλο μέρος του έτους είναι χιονισμένη. Και σε εποχές που το οδικό δίκτυο δεν είχε την σημερινή σύγχρονη τεχνολογικά κατασκευή που κάνει το ταξίδι πιο άνετο.

Μ’ αυτούς λοιπόν τους ακρίτες, με επικεφαλής τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μύρων κ. Χρυσόστομο, εκστρατεύσαμε για τα Μύρα, με τη βοήθεια πάντοτε του Αγίου Νικολάου, η αγάπη του οποίου έχει κάνει τον Μητροπολίτη να φαίνεται τρελλός στη κοινή λογική των βολεμένων… «τι θες κάθε τόσο και ταλαιπωρείσαι διασχίζοντας την Ασία;…». Αξίζει να σημειωθή ενταύθα ρήση της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου ότι ο Μητροπολίτης Μύρων Χρυσόστομος «παρέλαβε Μητρόπολη στα χαρτιά και την κατέστησε ενεργό». Συνδιάγοντας όχι για πρώτη φορά σε ταξίδι για τα Μύρα μ’ αυτούς τους εραστές του Αγίου Νικολάου άρχισα και εγώ νομίζω να υπεραγαπώ τον Άγιο Νικόλαο.

Μ’ αυτά λοιπόν τα αισθήματα ετοιμάσθηκα, μετά από μικρή απογοήτευση, διότι τελικά δεν βρήκαμε ιεροψάλτη για να πάρουμε μαζί μας για την πασχαλινή ακολουθία στα Μύρα. Τούτο ήταν πολύ δύσκολο παραμονές Πάσχα, παρόλον ότι τόσο ο κ. Κολιομιχάλης όσο και όλοι οι φίλοι κάναμε εξονυχιστική έρευνα σ’ όλους τους γνωστούς ανά την ελλαδική επικράτεια. Ο Άγιος Νικόλαος όμως φρόντισε και γι’ αυτό πριν από μας.

Ξεκινήσαμε λοιπόν μετά το μεσημέρι της Μ. Παρασκευής από το Πόρτο Λάγος για Κωνσταντινούπολη. Σκεφτόμουν ότι θα χάσω τα εξαίσια, κατανυκτικά και πλήρη θεολογίας ως προς την θεία οικονομία Εγκώμια του Επιταφίου, «Η Ζωή εν τάφω κατετέθης Χριστέ και αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σην…», αλλά με παρηγορούσε η σκέψη ότι αυτό είναι για μένα το θέλημα του Θεού. Στο αυτοκίνητο ο κ. Κολιομιχάλης έφερε μαζί του τον Ιεροδιάκονο Διονύσιο Γιαννακάκη αδελφό της Ι. Μονής Ρούσικου Κρήτης, που, παρ’ όλο ότι ήταν ασθενής με ίωση και αντιβίωση, προθυμοποιήθηκε από ευλάβεια για να διακονήση και αυτός στην αρχιερατική θεία λειτουργία του Πάσχα στα Μύρα. Με ταχύτητα μάλλον γοργή αρχίσαμε να «τρώμε» τα ατέλειωτα χιλιόμετρα και παράλληλα μας δόθηκε η ευκαιρία να εντρυφήσουμε στην προσευχή με κομποσχοίνι και κατά διαλείμματα να ανταλλάξουμε απόψεις σε συζητήσεις που είχαμε και να πληροφορηθώ για πράγματα στην Τουρκία που εξελίσσονται στις μέρες μας, όχι για αργολογία και κατάκριση αλλά για σύγκριση με την Ελλάδα προς παραδειγματισμό και διόρθωση προσωπική μου πρώτα και ύστερα των συμπατριωτών μου ελλήνων.

Είναι οδυνηρό όταν ταξιδεύης στη Μικρά Ασία να ατενίζης τα τόσον όμορφα μέρη που για χιλιάδες χρόνια κατοικούσαν έλληνες τώρα να τα έχουν άλλοι χωρίς μυρουδιά από λιβάνι, με τις εκκλησίες να έχουν μετατραπεί σε τζαμιά, μέρη τόσον εύφορα με ατέρμονες πεδιάδες και υπεράφθονα γάργαρα νερά και κυρίως να βλέπης ότι οι τούρκοι προς έπαινό τους που κάποτε ήσαν απολίτιστοι τώρα να έχουν γίνει περισσότερο πολιτισμένοι από τους Έλληνες, αφού αντέγραψαν τα ελληνικά παραδοσιακά ήθη που είναι ο σεβασμός στους μεγαλυτέρους, στους γονείς, στους διδασκάλους, στους πολιτικούς ηγέτες και στις αρχές, η αγάπη για την πατρίδα, η εργατικότητα, το φιλότιμο, ο πόθος για δημιουργία και προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, η αφοσίωση στην οικογένεια, η αγαθή συζυγία, η μητρότητα, η τεκνογονία. Δεν χρειάζεται πολλή έρευνα για να διαπιστώσης ότι όλες οι παραπάνω αρετές υφίστανται στη σημερινή Τουρκία. Τόσο απ’ αυτά που θα δης ταξιδεύοντας και από λίγα που μπορείς να συζητήσης είτε με τούρκους είτε με άλλους που ζουν στην Τουρκία, έλληνες η μη, μπορείς να συμπεράνης ότι δώσαμε τα φώτα στους τούρκους και εμείς ως νεοέλληνες δεν κρατήσαμε ούτε ένα κεράκι για μας τους ίδιους. Παντού θα ιδής σημαίες, οι μαθητές φέρουν τις στολές τους, οι υπηρεσιακοί παράγοντες φαίνονται πειθαρχημένοι και υπεύθυνοι. Τα παιδιά πλημμυρίζουν τις αυλές και τα πάρκα και αντηχούν οι φωνές τους παντού. Στην Ελλάδα δεν θα δης σχεδόν πουθενά ανηρτημένη ελληνική σημαία, οι μαθητές και μαθήτριες πηγαίνουν στο σχολείο χωρίς στολή και ενίοτε με προκλητική ενδυμασία, καπνίζοντας και μέσα στις τάξεις, όπως μου είπε πρόσφατα κάποιος φίλος. Τα παιδιά είναι σπάνιον είδος στην Ελλάδα. Οι ελληνίδες μητέρες προτιμούν να σκοτώνουν τα παιδιά τους αντί να τα γεννούν. Ο μέσος όρος ηλικίας στην Τουρκία είναι 19 ετών (ο πραγματικός όχι αυτός που δηλώνεται για διπλωματικούς λόγους) ενώ στην Ελλάδα είναι 50. Η Τουρκία είναι η χώρα των νέων και εργαζομένων, ενώ η Ελλάδα είναι η χώρα των ηλικιωμένων και των συνταξιούχων. Η εξυπηρέτηση από τις ελληνικές υπηρεσίες είναι σκέτη φρίκη, από τη γραφειοκρατία και την ανευθυνότητα και την ανικανότητα βολεμένων υπαλλήλων, που πήραν τις θέσεις όχι γιατί άξιζαν αλλά επειδή είχαν τα κομματικά μέσα. Η τραγωδία εντείνεται με καταχρήσεις και απάτες όσο ανεβαίνεις την πυραμίδα της δημόσιας διοίκησης. Πληροφορήθηκα κατά τις συζητήσεις μου ότι ένας από τους λόγους που η Τουρκία ανελίσσεται αλματωδώς είναι ότι η κυβέρνηση στελέχωσε τις υπηρεσίες με τα πιο ικανά στελέχη ανεξάρτητα από κομματικές πεποιθήσεις.

Ηχηρή είναι η αντίθεση όταν διέρχεσαι τα σύνορα των δύο χωρών. Π.χ. από το Πόρτο Λάγος μέχρι τα σύνορα, σπάνια να συναντήσης πινακίδα απείραχτη από σπρέϋ, που χρησιμοποιούν οι πιτσιρικάδες για να διαδηλώσουν την μανία αυτοκαταστροφής που συνέχει τους νεοέλληνες που έχασαν τον Χριστό μέσα από τα χέρια τους, διότι προτίμησαν να εξομοιωθούν με τους άθεους Ευρωπαίους και κληρονόμησαν την μηδενιστική κουλτούρα τους, κόβοντας έτσι ολοκληρωτικά τα μεταφυσικά τους πτερά που νοηματοδοτούσαν τη ζωή τους. Ενώ παράλληλα διανύσαμε τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα στην Μ. Ασία και δεν είδαμε ούτε μία πινακίδα πειραγμένη από σπρέϋ. Τα χωράφια είναι όλα καλλιεργημένα στην Τουρκία, με φανερή μεθοδικότητα, συστηματικότητα που πιστοποιεί το μεράκι τους για αυτό που κάνουν, που κρύβει πίσω ένα πολύ ισχυρό Υπουργείο Γεωργίας που κατευθύνει. Ατέλειωτο πέλαγος κυριολεκτικά οι πρώην ελληνικές πεδιάδες στην Ανατολική Θράκη, όλες φροντισμένες. Κάθε τόσο συναντάς κοπάδια με αιγοπρόβατα. Στην Ελλάδα όσα χωράφια δεν είναι εγκαταλελειμμένα είναι σε κατάσταση μετριότητας για να παράγουν κάτι, όχι όμως αυτό που μπορούν να αποδώσουν. Σπανίζουν δε πολύ τα κοπάδια με ζώα στη διαδρομή από το Πόρτο Λάγος μέχρι τα σύνορα. Λέγεται μάλιστα ότι δεν επαρκεί το ελληνικό γάλα για τις ανάγκες της χώρας και εισάγονται μεγάλες ποσότητες.

Αφήσαμε πλάϊ μας την Αδριανούπολη, περάσαμε μέσα από την Κεσσάνη και αργότερα την Συληβρία. Φθάσαμε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί μας περίμενε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μύρων, μας καλωσόρισε, πήραμε την ευχή του και καταλύσαμε στο ξενοδοχείο, απ’ όπου την επομένη στις πέντε το πρωί συνεφωνήθη η αναχώρηση.

Η μεγάλη έκπληξη ήταν στους δρόμους της Κωνσταντινουπόλεως. Ατέλειωτα χιλιόμετρα με νησίδες στη μέση των διπλών δρόμων και εκεί που ήταν δυνατό δεξιά και αριστερά στις όχθες. Οι νησίδες διακεκοσμημένες με γεωμετρικούς σχηματισμούς που διεκρίνοντο από την διαφορετικότητα των χρωμάτων των φανταστικών λουλουδιών που τους στόλιζαν με κυρίαρχες τις τουλίπες μέσα σε φόντο από γκαζόν. Μόνο το πινέλο του καλλιτέχνη σε φανταστικούς πίνακες θα μπορούσε να αποδώση την τόση ομορφιά (φωτο P4250507-5 Δυστυχώς τα πλέον ωραία σε άλλη περιοχή της Πόλεως δεν είχα μηχανή να τα φωτογραφίσω). Και όμως ήταν πραγματικότητα και όχι σε κάποιο εξειδικευμένο πάρκο αλλά στους καθημερινούς δρόμους της Πόλεως. Ας σημειωθή ότι δεν υπήρχε ούτε ένα άγριο χορταράκι. Όλα περιποιημένα και καθαρά. Ούτε ένα χαρτάκι στους δρόμους η γόπες από τσιγάρα, ούτε ένα ξερό φυλλαράκι από τα δένδρα να ταξιδεύη στους δρόμους με το φύσημα του αέρα. Αυτή η καθαριότητα και η επιμέλεια είναι μόνιμη κατάσταση όχι μόνο στη Πόλη αλλά σε όλες τις πόλεις και τα μέρη που επισκεφθήκαμε τόσο τώρα όσο και στο παρελθόν.

Διερωτήθηκα μέσα στη σκέψη μου αν αυτά τα τόσο όμορφα θα μπορούσαν να δημιουργηθούν στην Αθήνα και μου ήλθε αυθόρμητα η απάντηση όχι, αφού, όπως μου είπε και ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου στα Μύρα που επισκέφθηκε πρόσφατα την Ελλάδα, οι σημερινοί έλληνες πηγαίνουν αργά στη δουλειά τους και σχολνάνε ενωρίς, ενώ στην Τουρκία οι τούρκοι δουλεύουν σκληρά. Αφήνω ότι και αν κάποιοι το δημιουργήσουν θα φρόντιζαν μέσα σε λίγο χρόνο να το λεηλατήσουν κάποιοι απρόσμενοι διαδηλωτές η κάποιοι αναρχικοί. Στην Τουρκία έμαθα ότι μπορείς να κάνης διαδήλωση φθάνει να μη βλάπτης τους άλλους, ούτε την πατρίδα σου.

Μεγάλο Σάββατο. Πρώτη φορά στη μοναχική μου ζωή, χωρίς εσπερινό του Πάσχα και λειτουργία του Μ. Βασιλείου. Έτσι το ηθέλησε ο Άγιος Νικόλαος γι’ αυτό ας είναι ευλογημένο. Είναι μεγάλη ανάπαυση να είσαι στην υπακοή. Και ο Θεός δεν σε αφήνει απληροφόρητο.

Σηκωθήκαμε ενωρίς και επιβιβαστήκαμε στο μικρό λεωφορείο της Μητροπόλεως Μύρων για το μεγάλο ταξίδι από Κωνσταντινούπολη για τα Μύρα. Πλήθυνε η παρέα μας. «Αραία-αραία να φαινόμαστε καμμιά πενηνταρέα» έλεγε ο Γέρος του Μωριά στους αγωνιστές του εικοσιένα. Και εμείς οι τρεις που ξεκινήσαμε από την Ελλάδα πληθύναμε, γίναμε εφτά.

Ο Μητροπολίτης, ο οδηγός του ο πρόθυμος και «ταχύς εις αντίληψιν» κ. Αναστάσης, ο αρχιτέκτων και πολύ καλός στην ψυχή κ. Γιάννης Τσουράκης από Κρήτη, γαμβρός επί ανεψιά του Μητροπολίτου παρεπιδημών στην Πόλη, εκτελών «χρέη φωτογράφου» στην εκδρομή, και ο καλλικέλαδος Ιεροψάλτης μας που μας έβγαλε ασπροπρόσωπους στην πασχαλινή ακολουθία παρ’ όλο που ήταν μόνος και ως εκ τούτου απαραίτητος τόσο όσο και ο Δεσπότης μας για την τέλεση της θείας λειτουργίας, περισπούδαστος εν μελέταις θεολόγος κ. Γιώργος Συκαλάκης, και οι τρεις που ερχόμασταν από Ελλάδα, εκστρατεύσαμε για τα νότια παράλια της Μ. Ασίας μια απόσταση 950 περίπου χιλιομέτρων, όχι για να κατακτήσουμε αλλά για να ευλογήσουμε και να ευλογηθούμε.

Σε λίγο περάσαμε την κρεμαστή γέφυρα του Βοσπόρου που πήρε το όνομά της από τις λέξεις βους + πόρος που υπενθυμίζουν το πέρασμα των βοδιών από τη γέφυρα που πρωτοπραγματοποιήθηκε σε μια στρατιωτική εκστρατεία και ένωσε για πρώτη φορά δια γεφύρης τις δύο ηπείρους.

Διεξήλθομεν τον Χάρακα όπου ο Μ. Κωνσταντίνος απεβίωσε από πυρετό σε μια από τις εκστρατείες του. Περάσαμε τον Αστακηνό κόλπο και ατενίσαμε μαύρα σύννεφα στο βάθος του ορίζοντα που προμήνυαν άσχημες καιρικές συνθήκες.

Τελικά όμως ο καιρός εκτός από λίγη βροχούλα που συναντήσαμε στο δρόμο διασχίζοντας αργότερα την οροσειρά του Ταύρου ήταν θαυμάσιος.

Σ’ όλο το μήκος της οδού θα ημπορούσες να ατενίσης απέραντες πεδιάδες, ποτάμια, λίμνες, εύφορα καλλιεργημένα εδάφη με κάθε είδους καλλιέργειες σιτηρά, ελιές, εσπεριδοειδή και πλησιάζοντας προς τα νότια παράλια μέχρι το τέρμα κυριολεκτικά θάλασσες από θερμοκήπια που παράγουν πρώϊμα λαχανικά, Τα Μύρα από περίοπτη θέση, Τα θερμοκήπια και στο βάθος το λιμάνι των Μύρων), τα οποία εξάγουν σε λίγες ώρες στο εξωτερικό με σύγχρονα αεροπλάνα.

Μαζί με τον τουρισμό η παραγωγή πρώϊμων λαχανικών στα θερμοκήπια θεωρείται σήμερα η κυριότερη πηγή εσόδων για την Τουρκία που έχει αλματώδη οικονομική άνοδο, διεκδικώντας καθώς πληροφορήθηκα τα επόμενα έτη την 13η θέση παγκοσμίως. Αυτό οφείλεται κυρίως στη σημερινή κυβέρνηση της Τουρκίας που αξιοποίησε θαυμάσια το εύκρατο κλίμα της Μ. Ασίας μαζί με τις φυσικές καλλονές της και τον τεράστιο ιστορικό αρχαιολογικό πλούτο της από το ένδοξο ελληνικό παρελθόν. Η Τουρκία πριν 20 χρόνια είχε 90.000 τουριστικές κλίνες και σήμερα δέχεται 22 εκατομμύρια τουρίστες το χρόνο. Υπάρχει  τεράστια οικοδομική άνθηση σ’ όλη τη χώρα που δεν είναι δυνατόν να την εικάσης αν δεν την δης.

Κυριολεκτικά οι ανεγειρόμενες οικοδομές και δη οι νέες πολυκατοικίες μοιάζουν με δάσος που συναγωνίζονται τις αναδασώσεις στα επικλινή μέρη του εδάφους που γίνονται κυρίως με πεύκα η κέδρους. Στην Τουρκία σήμερα παντού συντηρούνται και προβάλλονται τα αρχαία μνημεία, αναδεικνύονται οι φυσικές καλλονές με τον πλέον επιστημονικό και μελετημένο τρόπο.

Περάσαμε πάνω από το Σαγγάριο ποταμό που χύνεται στη μεγάλη λίμνη της Νικαίας. Σε λίγες ώρες περάσαμε το Βιλόκομο, ύστερα το Boruyuk με τις μεγάλες βιομηχανίες, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία της Ford, όπου είδαμε χιλιάδες αυτοκίνητα κυρίως φορτηγά που ήσαν εκτεθειμένα έτοιμα προς πώληση. Η τουρκική κυβέρνηση έμαθα ότι με ευνοϊκούς όρους προσείλκυσε τις μεγάλες βιομηχανίες να ιδρύσουν εργοστάσια στη χώρα, κάτι που στην Ελλάδα δεν υπάρχει.

Φθάσαμε στην πόλη Ινονού, που πήρε το όνομά της από τον ομώνυμο στρατηγό που αναχαίτησε για πρώτη φορά στο σημείο εκείνο την προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων. Ατενίζοντας ένα λόφο, μας έλεγε ο Σεβασμιώτατος, γι’ αυτό το λόφο έγιναν σφοδρές μάχες, πότε τον κέρδιζαν οι έλληνες και πότε οι Τούρκοι. Φθάσαμε Αφιόν Καραχισάρ και Εσκησεχήρ που ήταν το «Βατερλώ» των ελλήνων και άρχισε η οπισθοχώρηση που έφερε το τέλος στον ελληνισμό της Μ. Ασίας. Με ποιά συναισθήματα θα ημπορούσε κανείς να διαβή τα μέρη εκείνα, τα οποία συναισθήματα τα ίδια και απαραμείωτα παραμένουν όσες φορές και αν τα διαβής.

Δέκα χρόνια και πλέον κράτησε ο πόλεμος για τον ελληνικό στρατό από τον Α  παγκόσμιο μέχρι το μικρασιατικό. Το αποτέλεσμα; Δεκάδες χιλιάδες έλληνες στρατιώτες έχυσαν το αίμα τους στην ασιατική γη, για ένα τίποτα. Εκατοντάδες χιλιάδες άμαχοι σφαγιάσθηκαν και άλλοι τόσοι έφυγαν πρόσφυγες. Διαλύθηκε ο ελληνισμός της Μ. Ασίας που ήταν το πνευματικό και οικονομικό στήριγμα για την υπόλοιπη Ελλάδα και θα ημπορούσε να είναι και σήμερα αν δεν γινόταν η καταστροφή, αφού η Μ. Ασία σήμερα με τα έσοδα από τον τουρισμό της και την γεωργία της συντηρεί όλη την Τουρκία. Εκεί ήταν η καρδιά της ελληνορθόδοξης παράδοσης με τα πλήθη των αγίων μας, απ’ εκεί αντλούσε το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο τα άξια και ηγιασμένα στελέχη του. Εκεί ήσαν τα υψηλά κέντρα παιδείας, του εμπορίου και των τεχνών. Εκπατρίσθηκαν οι μικρασιάτες στα τέσσερα σημεία της υφηλίου, Αμερική, Αυστραλία, Ευρώπη, Αφρική και οι σημερινοί επίγονοί τους κινδυνεύουν να λησμονήσουν την ελληνική και ορθόδοξη ταυτότητα των παππούδων τους, κυρίως με τις προσμίξεις με άλλες φυλές και γλώσσες. Η ζώσα Παράδοση της Μ. Ασίας έσβησε, τουλάχιστο στο χώρο που τη γέννησε και κινδυνεύει να σβήση από τη λειψανδρία και το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο.

Περάσαμε πάνω από τον Σαγγάριο ποταμό. Ο Σεβασμιώτατος είπε χαρακτηριστικά: «Κοιτάξτε πως κατεβαίνει θολός και ορμητικός θαρρείς και από τότε κουβαλά ακόμη αίμα ελληνικό των εσφαγμένων».

Ένα γιατί… σου γεννάται μέσα στη καρδιά. Προφανώς δεν άξιζε να γίνουν όλα αυτά επειδή θέλαμε κενόδοξα την «Ελλάδα των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων», προωθώντας τα ελληνικά στρατεύματα με στόχο την Άγκυρα… Αυτό ήταν, θα ημπορούσαμε να πούμε, η «ύβρις» κατά την αρχαία ελληνική τραγωδία στα μάτια του Θεού, που έφερε την καταστροφή.

Και διαβαίνοντας τα μέρη εκείνα μαζί με τον Σεφέρη αυθόρμητα επαναλαμβάνεις τους στίχους που αναφέρονται στον Τρωϊκό πόλεμο, που όμως αρμόζουν πλήρως και για τη μικρασιατική καταστροφή:

«Μεγάλος πόνος είχε πέσει τότε στην Ελλάδα

Τόσα κορμιά ριγμένα

στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης

τόσες ψυχές

δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.

Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες στη λάσπη το αίμα

για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη

μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου

για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη».

Και ο έλληνας στρατιώτης που πολέμησε στην Μ. Ασία δέκα χρόνια και τραυματισμένος μεταφέρθηκε στην Ελλάδα,

«που ωστόσο είδε ένα Σκάμαντρο (η ένα Σαγγάριο) να ξεχειλάει κουφάρια»,

το ’χε, σαν τον Τεύκρο η τον Αίαντα η τον Πρίαμο η την Εκάβη,

«… μες στη μοίρα του ν’ ακούσει

μαντατοφόρους που έρχονται να πούνε

πως τόσος πόνος τόση ζωή

πήγαν στην άβυσσο

για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη».

Σταματήσαμε κάπου κοντά στο Αφιόν Καραχισάρ.

Εγώ συνεπαρμένος συνέχισα το μοιρολόϊ μαζί με κάποιο πενθικό αηδόνι που ακουγόταν από μακρυά… «…Αηδόνι αηδόνι αηδόνι… αηδόνι ποιητάρη…»:

«Αηδόνι ντροπαλό, μες τον ανασασμό των φύλλων,

συ που δωρίζεις τη μουσική δροσιά του δάσους

στα χωρισμένα σώματα και στις ψυχές

αυτών που ξέρουν πως δεν θα γυρίσουν».

των ελλήνων που είναι θαμμένοι κάτω από τη γη της Μικρασίας…

«Τυφλή φωνή που ψηλαφείς μέσα στη νυχτωμένη μνήμη

βήματα και χειρονομίες· δεν θα τολμούσα να πω φιλήματα·

και το πικρό τρικύμισμα της ξαγριεμένης σκλάβας».

Μονολόγισα: Αγία Μικρασία πως να ιχνογραφήσω τη σκλαβωμένη μορφή σου; Μήπως σου αρμόζει το πορτραίτο της Μεγάλης Παρασκευής; Της Μ. Παρασκευής που όμως δεν απελπίζεται ούτε απελπίζει, αλλά προσδοκεί την Ανάσταση. Την πνευματική Ανάσταση της Φυλής μας, σύμφωνα με τις προφητείες των αγίων μας και της λαϊκής μούσας «πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θάναι», όχι για κυριαρχία, αλλά για να λάμψη το φως του Χριστού στα αγιασμένα χώματα της Μικρασίας, αφού πρώτα μετανοήσουμε οι νεοέλληνες και γυρίσουμε στις ρίζες της Ορθόδοξης Παράδοσής μας, που αγιάζει και θεώνει πρώτα εμάς τους ιδίους και μετά τους γύρω μας. «Υμείς εστέ το φως του κόσμου… υμείς εστέ το άλας της γης … και … εν τούτω γνώσονται πάντες ότι εμοί μαθηταί εστε εάν αγάπην έχητε εν αλλήλοις…». Μόνο με την αγάπη «κατακτώνται» οι λαοί. Ποτέ με όπλα και σίδερα. Το ολοκαύτωμα της Μ. Ασίας μας το διδάσκει… Όταν αγκαλιάσουμε τους πάντας, ακόμη και τους εχθρούς μας, με την αληθινή αγάπη του Χριστού που «πάντα στέγει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει και ουδέποτε εκπίπτει…», τότε έχουμε ελπίδα να τους «κατακτήσουμε» πνευματικά και να τους κάνουμε όχι υποτελείς αλλά γνήσιους αδελφούς μας στη πίστη και στην αλήθεια που είναι ο Χριστός μας, διότι «ο Θεός αγάπη εστί». Η χαρά της κατάκτησής μας έγκειται στο ότι θα χαιρόμαστε με τη δική τους χαρά, διότι βρήκαν την Αλήθεια, η οποία τους ελευθερώνει. Μόνο λοιπόν αν βιώνουμε στις καρδιές μας την αληθινή αγάπη του Χριστού μας έχουμε ελπίδα να κερδίσουμε ακόμη και τους όποιους εχθρούς μας, ώστε να γίνουμε όλοι αδελφοί εν τη πίστει, εν μια αγάπη και εν μια καρδία, αινούντες και προσκυνούντες τον Κύριον… και εν τω νυν αιώνι και εν τω μέλλοντι.

Μια τέτοια «κατάκτηση» συντελείται στα Μύρα, Χάριτι Χριστού, με πρωτεργάτη τον Άγιο Νικόλαο, με πολύ αργά αλλά αληθινά βήματα κάποιων «τρελλών» που κάθε τόσο διασχίζουν την Ασία για την αγάπη του Χριστού για την οποία αξίζει κάθε θυσία και για την αγάπη κάποιων ψυχών που αναζητούν το φως Του…

Συνεχίσαμε το ταξίδι μας, διερχόμενοι την Κιουτάχεια, που φημίζεται για τα πετρώματά της απ’ όπου εξάγεται η πρώτη ύλη για την κατασκευή πορσελάνης. Σταματήσαμε στη μεγάλη έκθεση φανταστικών ειδών πορσελανών της ομώνυμης του τόπου εταιρείας. Εκεί ήπιαμε καφέ και αγοράσαμε πορσελάνες αναμνηστικές της διελεύσεώς μας

Σε λίγο διασχίσαμε την πανέμορφη οροσειρά του Ταύρου. Τρελλαθήκαμε να βγάζουμε φωτογραφίες τις φανταστικές χιονισμένες κορφές του, όπου παιχνίδιζαν άτακτα οι εναλλαγές του άσπρου στις χαράδρες και του φαιού στις ράχες, που ξέφαναν πρώϊμες και περήφανες στα πρώτα λιωσίματα του χιονιού.

Τέλος, περνώντας παράλληλα από πανέμορφες παραλίες φθάσαμε στα Μύρα στις 6:00 περίπου το απόγευμα.

Καταλύσαμε στο ξενοδοχείο και αργότερα γύρω στις 8:00 επισκεφθήκαμε το διαμέρισμα της Ι. Μητροπόλεως Μύρων που είναι και κατοικία του εκάστοτε Μητροπολίτου Μύρων, όπου ο Σεβασμιώτατος μας εδεξιώθη στο μπαλκόνι με ξηροφαγία, ελιές, ψωμί, ξηρούς καρπούς, φρούτα και υπεράφθονη πατρική αγάπη.

«Τα κουκούτσια από τις ελιές ρίχνετέ τα κάτω στην αυλή». Τα εδέσματα ήσαν τόσο νόστιμα μέσα στην πείνα των τελευταίων ημερών. Τις τελευταίες δύο ημέρες κανείς μας δεν έφαγε μαγείρευμα για να τιμήσουμε την Μ. Παρασκευή και το Μ. Σάββατο, παρ’ όλο που μερικοί από μας ήμασταν και τις δύο μέρες στο δρόμο.

Δόξα τω Θεώ! Είναι κοινή παρατήρηση ότι τα φρούτα στη Μ. Ασία είναι πιο νόστιμα. Αυτό θα οφείλεται στο κλίμα και το πλούσιο σε συστατικά έδαφός της.

Έφερα στη μνήμη μου ότι οι πατέρες στη Μονή μου ετοιμάζονται για την Ανάσταση τα μεσάνυχτα. Εμείς όμως θα την κάναμε την Κυριακή στις 9:00 μέχρι τις 1:00 το μεσημέρι. Ο ναός του Αγίου Νικολάου είναι αρχαιολογικός χώρος και το Υπουργείο Πολιτισμού τότε μόνο έδωσε άδεια. Το εκκλησίασμα θα ήτο 2.000 περίπου ρώσσοι προσκυνητές του Αγίου Νικολάου.

Αναπαυθήκαμε λοιπόν και την επαύριον από τις 8:00 ήμασταν στο ναό. Ο ναός είναι μία βασιλική του 5ου αι. με τον άδειο τάφο του Αγίου Νικολάου στη λιτή, γνωστός ως Μονή Σιών, διότι λειτουργούσε ως Μονή. Πετρόχτιστος με παλαιές τοιχογραφίες και με φανερά τα σημεία της αρχαιολογικής διασωστικής επέμβασης.

Λειτούργησα και άλλες φορές, αλλά κάθε φορά αισθάνομαι ότι λειτουργώ για πρώτη φορά. Η μυστική παρουσία του Αγίου Νικολάου μας συνεπαίρνει. Εκεί ήλθε προς ενίσχυση και ο ταλαντούχος κληρικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου Αρχιμ. Βησσαρίων, γνώστης της ρωσσικής γλώσσης και άριστος ιεροψάλτης. Μεταφέραμε τα Ιερά σκεύη, στήθηκε η αγία Τράπεζα, η αγία Πρόθεσις,

κάναμε την προσκομιδή

ενώ φόρεσε και ο Μητροπολίτης και οι ψάλται έψαλλαν τον Κανόνα του Μεγάλου Σαββάτου. Στο μεταξύ κατέκλυσαν και οι ρώσσοι προσκυνητές το ναό, Ρώσσοι προσκυνητές στον τάφο του Αγίου Νικολάου και πάντες εξήλθομεν λαμπαδηφόροι μετά του Μητροπολίτου, ψάλλοντες το «Την Ανάστασίν σου Χριστέ Σωτήρ, Άγγελοι υμνούσιν εν ουρανοίς· και ημάς τους επί γης καταξίωσιν εν καθαρά καρδία σε δοξάζειν».

Στον υπαίθριο χώρο έξω από την λιτή του ναού ο Μητροπολίτης απήγγειλε το ευαγγέλιο κατά την τάξη και μετά ψάλλαμε με περισσή χαρά και ευφροσύνη το «Χριστός Ανέστη», που ήταν και το στεφάνωμα του ταξιδίου μας και η βράβευση του κόπου μας, να κάνουμε Ανάσταση στα σκλαβωμένα Μύρα. Να ακουσθή το «Χριστός Ανέστη» σε ένα χώρο ελληνικό που έχει να ακουσθή 90 χρόνια.

Να το ψάλλουμε καθώς το έψαλλαν οι παππούδες μας εκεί στο ναό του Αγίου Νικολάου στα Μύρα. Αναλογίζομαι πόση ευαισθησία πρέπει να έχη ο Δεσπότης, ώστε να προσπαθή να ανασυστήση την Μητρόπολη αυτή μετά από το σβήσιμό της κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών και να θέλη να τιμά τον Άγιο Νικόλαο μέσα από τόσες θυσίες και κόπους αφού έρχεται από την Πόλη οδικώς αρκετές φορές το χρόνο.

Ο ενθουσιασμός των ρώσσων προσκυνητών ήταν όταν λέγαμε σ’ αυτούς στην γλώσσα τους το «Χριστός Ανέστη» και με περισσή χαρά για την κατανόηση απαντούσαν ομοθυμαδόν «Αληθώς Ανέστη», αντηχώντας από τις πολυπληθείς φωνές τους τα πέρατα των Μύρων.

Ακολούθησε ο Κανόνας της Αναστάσεως στο Ναό και στη συνέχεια τελέσθηκε η αρχιερατική θεία λειτουργία από τον Σεβασμιώτατο, συλλειτουργούντων του Αρχιμανδρίτου Βησσαρίωνος της αναξιότητός μου και του Ιεροδιακόνου Διονυσίου.

Έψαλλε άριστα ο κ. Γιώργος , βοηθούμενος κατά την διάρκεια του όρθρου και από τον Αρχιμανδρίτη Βησσαρίωνα. Ανεγνώσθη η Πατριαρχική Απόδειξις επί τω Αγίω Πάσχα. Ο δε Σεβασμιώτατος εξεφώνησε λόγο πνευματικό προς τους ρώσσους προσκυνητάς τον οποίον μετέφραζε ο π. Βησσαρίων. Ήταν πολύ συγκινητικά.

Κοινώνησαν πάρα πολλοί ρώσσοι προσκυνητές και όλοι της ιδικής μας παρέας. Όλα πλημμύρισαν από αναστάσιμη χαρά και πιστεύω ότι και ο Άγιος Νικόλαος θα το ευχαριστήθηκε, μετά από τόσα χρόνια να ακουσθή το «Χριστός Ανέστη» στον τάφο του, στη Μητρόπολή του τα Μύρα, διότι όλος αυτός ο κόπος του μεγάλου ταξιδιού έγινε πρωτίστως για την δική του αγάπη και τιμή.

Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας μαζέψαμε τα Ιερά Σκεύη και αναχωρήσαμε. Άραγε θα έλθη καιρός που δεν θα χρειάζεται να τα μαζεύουμε και να φεύγουμε; Θα έλθη ο καιρός που θα κτυπήσουν και οι αναστάσιμες καμπάνες;

Ο Σεβασμιώτατος μας παρέθεσε πλούσιο γεύμα με ψάρια σε ένα πλησιόχωρο εστιατόριο με επιστέγασμα τους ωραίους τούρκικους μπακλαβάδες. Του είπα ότι είναι πολύ ωραίοι και μου έδωσε και τους δικούς του! Τσουκρίσαμε όλοι μεταξύ μας τα ποτήρια και είπαμε το Χριστός Ανέστη! Παρευρίσκετο και μία ευγενής κυρία εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού που ήλθε για να μας φέρη την άδεια πραγματοποίησης της θείας λειτουργίας.

Μετά πήγαμε στο διαμέρισμα. Αξίζει να σημειωθή ότι οι τούρκοι στα Μύρα γνωρίζουν το Δεσπότη, τον σέβονται, και έτσι όπου περπατήσουμε στο χωριό απολαμβάνουμε όλοι εκτίμηση και αγάπη.

Γνωστός στα Μύρα και ο γιατρός κ. Κολιομιχάλης. Κάθε τόσο μας κορνάρουν αντ’ άλλου χαιρετισμού κάποιοι που χαίρονται που τον βλέπουν αλλά δεν τους επιτρέπει η κυκλοφορία να σταματήσουν για να τον χαιρετήσουν. Ήταν ηλιόλουστη η μέρα και δροσερή. Ότι πρέπει για περίπατο. Έτσι ο κ. Γιώργος, ο ψάλτης μας, έκλεψε ευλογία για περίπατο από τον Σεβασμιώτατο και μας έστησε στο διαμέρισμα όπου τον περιμέναμε για τον εσπερινό της αγάπης και αρχίσαμε να χασμουριόμαστε λόγω της κούρασης των ημερών και του ταξιδιού. Όταν ήλθε, ακριβής όμως στην ώρα που υπεσχέθη στις 3:00 το απόγευμα, κάναμε τον εσπερινό της αγάπης στο ναΐδριο του Αγίου Χρυσοστόμου που βρίσκεται στο διαμέρισμα της Μητροπόλεως.

Εγώ κακόφωνος ων δεν μπορούσα να ψάλλω και έτσι εφημέρευσα και έψαλλε ο Σεβασμιώτατος με τον κ. Γιώργο. Δώσαμε τον ασπασμό της αγάπης, αφού ο Σεβασμιώτατος με το Ιερό Ευαγγέλιο μας πρότεινε τον αναστάντα Χριστόν και τον ασπασθήκαμε και μετά την δεξιάν του και μας είπε «Χριστός Ανέστη» και απαντήσαμε «Αληθώς Ανέστη».

Μετά το πέρας του εσπερινού βγήκαμε στο μπαλκόνι όπου αυτή τη φορά δεν μας περίμενε ξηροφαγία, αλλά κόκκινα αυγά βαμμένα και σταλμένα από τη κ. Μαρία Κολιομιχάλη, γνωστή από παλαιότερες αποστολές στα Μύρα μυροφόρα στον τάφο του Αγίου Νικολάου, σύζυγο του ιατρού κ. Κολιομιχάλη. Έδωσαν και πήραν τα τσουγκρίσαμε των αυγών και πάλιν «Χριστός Ανέστη – Αληθώς Ανέστη». Η χαρά της Αναστάσεως ζωγραφισμένη στα πρόσωπα όλων. Μετά ξεκουραστήκαμε για δύο ώρες στο ξενοδοχείο.

Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τα γραφεία της Μητροπόλεως απέναντι από το ναό του Αγίου Νικολάου απ’ όπου τον αγναντέψαμε από περίοπτη θέση. Ανάψαμε κεράκια στην εικόνα του Αγίου, χαιρετήσαμε τον καλό μας φίλο κ. Τουρκάϊ που δώρησε τον β  ὄροφο από ένα παλαιό ελληνικό σπίτι που του ανήκε, και το οποίο τώρα έχει αναπαλαιωθή και έχει γίνει γραφεία της Μητροπόλεως ( Μύρα, διακρίνεται παλιό ελληνικό σπίτι).

Εκεί είδαμε και  μια σκαλιστή πόρτα παλαιού ναού απεικονίζουσαν τον Άγιο Νικόλαο, που την βρήκε σε ένα χωράφι ένας τούρκος και την έδωσε στον Μητροπολίτη και την καθάρισε και την συντήρησε με τη βοήθεια συντηρητών.

Ψωνίσαμε αναμνηστικά από την έκθεσή του και αναχωρήσαμε με το αυτοκίνητο για την Αντίφελλο. Διερχόμενοι τα Μύρα σταματήσαμε και φωτογραφήσαμε μια πανέμορφη βυζαντινή εκκλησίτσα που πρόσφατα έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, η οποία ήταν θαμμένη πέντε μέτρα κάτω απ’ την επιφάνεια του εδάφους. Μέχρι στιγμής δεν έχουν δημοσιευθή πορίσματα των αρχαιολόγων για αυτήν. Σώζονται και τοιχογραφίες.

Από τα Μύρα μέχρι την Αντίφελλο, όπου υπάρχει σε άριστη κατάσταση ναός της Παναγίας που μετετράπη σε τζαμί, πηγαίναμε από τον παραλιακό δρόμο και ατενίζαμε πανέμορφα δαντελλωτά ακρογυάλια.

Εκεί μεγάλωσε η παρέα μας, αφού προσετέθησαν οι αγαπητοί κ. Τουρκάϊ και ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου που μας φιλοξενούσε. Σε ένα όμορφο παραλιακό εστιατόριο με πολύ ευχάριστους ανθρώπους, με θέα τα δαντελλωτά ακρογυάλια και τις βραχονησίδες, η αγάπη του Μητροπολίτη μας μας παρέθεσε πλούσιο δείπνο.

Οι τούρκοι φίλοι μας με δική τους μάλιστα πρωτοβουλία έβαλαν στο τραπέζι αδελφωμένες την τουρκική και την ελληνική σημαία.

Ο πολυτάλαντος κ. Γιώργος έπαιξε ωραία με το λαγούτο του και κόσμια τραγούδησε δημοτικά τραγούδια, από την Κρήτη την πατρίδα του και μας ενθουσίασε, καθώς και τους συνευωχουμένους στο εστιατόριο, κυρίως ευρωπαίους.

Επιστρέψαμε ευχαριστημένοι στα Μύρα στο ξενοδοχείο όπου και αναπαυθήκαμε. Μου έκανε εντύπωση για άλλη μια φορά η μέριμνα του Μητροπολίτη που από την πολλή του αγάπη έκανε τα πάντα για να μας ευχαριστήση.

Το πρωί αναχωρήσαμε στις 5:00 με το μικρό λεωφορείο της Μητροπόλεως για Κωνσταντινούπολη. Οι ίδιοι ατέλειωτοι δρόμοι αντίστροφα. Σε τρεις ώρες περίπου σταματήσαμε κοντά στο Βουρδούριο, σε μια παράγκα από όπου αγναντεύεις από ψηλά μια απέραντη πεδιάδα μέχρι την αντικρυνή οροσειρά του Ταύρου. Εκεί είναι μια κυρία χωριάτισσα πολύ συμπαθής που φτιάχνει νόστιμες παραδοσιακές πιττούλες με τυρί η πατάτα η σπανάκι, που τις σερβίρει ζεστές της ώρας με μέλι η μαρμελάδα τριανταφύλλου, μιας που η περιοχή βγάζει πολλά τριαντάφυλλα.

Επίσης πωλούνται εκεί σε φανταστικά χαμηλές τιμές πολύ ωραία σπιτικά γεωργικά προϊόντα, κυρίως που έχουν σαν πρώτη ύλη τα τριαντάφυλλα η εκχύλισμα γνήσιου τριαντάφυλλου, όπως αρώματα, σαπούνια κ.α.

Συνεχίσαμε το ταξίδι μας και μετά το μεσημέρι φθάσαμε πριν το Αντά Παζαρί, όπου σταματήσαμε σε ένα ωραίο κέντρο που το τέμνει η διέλευση ενός αρκετά πλούσιου σε νερό παραπόταμου του Σαγγάριου ποταμού και γευματίσαμε με ωραίες φρέσκες ψητές πέστροφες και άλλα εξαίρετα εδέσματα κατά προτίμηση του καθενός. Η κάθε πέστροφα ψήνεται σε παραδοσιακό πήλινο πιάτο και έτσι και σερβίρεται. Τα τραπεζάκια διανθισμένα μέσα σε πανέμορφο γκαζόν, με πουλάκια να κελαϊδούν και τον ήχο του ποταμού από κάτω για ισοκράτημα.

Αξίζει να σημειωθή ότι όπου πηγαίναμε οι τούρκοι ήσαν ιδιαίτερα προσφιλείς μαζί μας και πρόσχαροι.

Γύρω στις 5:00 το απόγευμα είχαμε φθάσει στην Κωνσταντινούπολη όπου κατά δική μου προτροπή πήγαμε στο σπίτι του Σεβασμιωτάτου και είπαμε το «Χριστός Ανέστη» στους συγγενείς του και ιδίως στην παλαιότερον εγνωσμένην μοι λίαν αγαπητή εν Χριστώ αδελφή μας και σαρκική αδελφή του Μητροπολίτη μας κ. Ευλαμπία, η οποία είναι «αληθώς ισραηλίτης, εν η δόλος ουκ έστι». Είναι από τις γνήσιες ελληνίδες προσευχόμενες μητέρες και συζύγους, της αληθινής αγάπης που ξέρει να θυσιάζεται χωρίς να ζητά. Η ευτυχία της είναι να είναι οι γύρω της ευτυχισμένοι με την προσωπική της διακονία. Είναι από τις ελάχιστες μανάδες και συζύγους που υπάρχουν, που δυστυχώς φεύγουν χωρίς να αφήνουν διάδοχο στο φρόνημά τους….

Αφήσαμε λοιπόν τους Κωνσταντινουπολίτες και συνεχίσαμε το ταξίδι μας αφού επιβιβαστήκαμε στο αυτοκίνητο του ιατρού, για άλλα 430 χιλιόμετρα μέχρι το μετόχι μας στο Πόρτο Λάγος, ο ιατρός κ. Κολιομιχάλης, ο ιεροδιάκονος Διονύσιος και η ταπεινότης μου.

Διασχίσαμε πάλι την Ανατολική Θράκη, περάσαμε εύκολα και γρήγορα τον έλεγχο των συνόρων και στις 10:30 φθάσαμε στο Πόρτο Λάγος όπου κατελύσαμε. Την ημέρα αυτή διανύσαμε περίπου 1400 χιλιόμετρα.

Την επομένη το πρωί ο ιατρός και ο διάκονος συνέχισαν το ταξίδι της επιστροφής για Αθήνα, αφού επισκεφθήκαμε όλοι μαζί το μοναστήρι της Αναλήψεως στην Σίψα της Δράμας.

Συνοψίζοντας την προσωπική μου εμπειρία θα έλεγα ότι ήταν ένα ταξίδι μοναδικό, αιφνιδιαστικό στο ξεκίνημα, κουραστικό στην μακρινή του πορεία αλλά όμορφο σε εμπειρίες, και απόλυτα σημαντικό τόσο για την ιστορία των σκλαβωμένων Μύρων, όσο και για τα μυρισμένα οστά των παππούδων μας που άκουσαν το «Χριστός Ανέστη» αλλά και για τους ρώσσους αδελφούς μας που λειτουργήθηκαν το Πάσχα και κοινώνησαν.

Και ας γνωρίζουν όσοι επιθυμούν να κάνουν παρόμοιο προσκύνημα ότι ο Άγιος Νικόλαος καλοπληρώνει με ουράνιες χάριτες αυτούς που κοπιάζουν για την αγάπη του. Είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρος και ελεήμων!

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ από τα μυροβόλα Μύρα αδελφοί μου! Μύρα δεν έχουν μόνο οι Μυροφόρες· έχει και ο Άγιος Νικόλαος στα Μύρα!