Εικόνα της Παναγίας ολόσωμης βρεφοκρατούσης, τέλος 13ου-αρχές 14ου αιώνα


15.12.2017

Η εικόνα της Παναγίας ολόσωμης βρεφοκρατούσης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λόγω των εντυπωσιακών διαστάσεων (155Χ73 εκ.) και του εικονογραφικού τύπου. Η Παναγία παριστάνεται στον τύπο της Οδηγήτριας . Στο αριστερό της χέρι κρατάει τον Χριστό, προς τον οποίο κλίνει ελαφρά το κεφάλι της, και υψώνει το δεξί μπροστά στο στήθος. Είναι ντυμένη με ιμάτιο και μαφόριο, που πέφτει δημιουργώντας περίτεχνους σχηματισμούς γύρω από το κεφάλι. Ο μικρός Χριστός, ντυμένος με χιτώνα και ιμάτιο, κάθεται στητός στην αγκαλιά της, ευλογώντας με το δεξί του χέρι και κρατώντας στο άλλο κλειστό ειλητάριο. Το πρόσωπό Του, που αποπνέει παιδική αθωότητα, είναι στρογγυλό και σαρκώδες, η μύτη του χοντρή στην άκρη, το πρόσωπό του υψηλό και ο λαιμός του χοντρός. Αντίθετα, τα χαρακτηριστικά του προσώπου της Παναγίας διακρίνουν μία ξεχωριστή λεπτότητα και ευαισθησία, ενώ στο βλέμμα της διαφαίνεται μία συγκρατημένη μελαγχολία. Η σάρκα και των δύο μορφών αποδίδεται με πλατιά επιφάνεια θερμής ώχρας, που ροδίζει ελαφρά στις παρειές, πάνω στην οποία διαγράφονται λαδοπράσινες σκιές, λεπτά γραμμικά φώτα και μαλακές φωτοσκιάσεις. Οι μεγάλες διαστάσεις και το στενόμακρο σχήμα της εικόνας, καθώς και το γεγονός ότι το εικονογραφικό θέμα της Παναγίας ολοσώμης βρεφοκρατούσης συνηθίζεται στη μνημειακή ζωγραφική, και όχι στις φορητές εικόνες, οδηγούν στην υπόθεση ότι διακοσμούσε το μέτωπο ενός από τους δύο πεσσούς που χωρίζουν το Ιερό Βήμα από την πρόθεση και το διακονικό, αποτελώντας έτσι δεσποτική εικόνα του μαρμάρινου τέμπλου του καθολικού της Μονής. Με βάση την εικονογραφία και την τεχνοτροπία της χρονολογείται στα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 14ου αιώνα και αποδίδεται σε εργαστήριο ζωγραφικής της Κωνσταντινουπόλεως.