Ρωμανός Μοναχός (1889-1966)

Ένας από τους τελευταίους της λαμπρής χορείας των Βατοπαιδινών μουσικών, είναι ο Πρωτοψάλτης Ρωμανός. Ο Ρωμανός, που γεννήθηκε το 1889, καταγόταν από το Γομάτι της Χαλκιδικής. Οι γονείς του ονομαζόταν Δημήτριος και Μαρία, και το κοσμικό του όνομα ήταν Αγαθάγγελος Μανίκας. Προσήλθε στη μονή το 1919 σε ηλικία τριάντα ετών (οπότε και εκάρη μοναχός) αφού προηγουμένως έψαλλε σε διάφορους ναούς. Ξεκίνησε την μαθητεία του στην Ψαλτική Τέχνη, κοντά στον Πρωτοψάλτη Βασίλειο Νικολαΐδη Ζαγκλιβερινό. Διετέλεσε για ένα διάστημα Πρωτοψάλτης στο ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα και μετέπειτα στον περίφημο ναό του Πρωτάτου των Καρυών. Στην συνέχεια ανέλαβε Πρωτοψάλτης της Μονής Βατοπαιδίου, όπου και υπηρέτησε έως το τέλος της ζωής του. Στα 1944 προήχθη σε προϊστάμενος της Μονής.

Ο Ρωμανός δίδαξε μουσική σε πολλούς μοναχούς και λαϊκούς, διότι δεν διακρινόταν μόνο για την φωνή του αλλά και για την ολοκληρωμένη μουσική του παιδεία. Από τους μαθητές του ξεχωρίζει ο μοναχός Ιγνάτιος, ο οποίος συνέψαλλε μαζί του και ήταν ο αντικαταστάτης του στο δεξιό αναλόγιο της Μονής. Ο Ρωμανός ασχολήθηκε αόκνως όχι μόνο με το ψάλσιμο αλλά και με την μελοποιία. Στην βιβλιοθήκη της Μονής σώζονται περισσότεροι από είκοσι αυτόγραφοι κώδικές του με συνθέσεις, ως επί το πλείστον, ανέκδοτες. Στο “Μουσικό Θησαυρό της Λειτουργίας” που εκδόθηκε το 1931, περιέχονται λειτουργικά σε ήχο πρώτο δίφωνο. Συγκεκριμένα για τα λειτουργικά αυτά, ο μαθητής και συνεργάτης του, Γέρων Ιγνάτιος, έλεγε ότι είναι γραμμένα πάνω στην μελωδία γνωστού δημοτικού τραγουδιού του νησιού του. Η μουσική παρουσία του Ρωμανού ήταν έντονη, όχι μόνο στο Βατοπαίδι, αλλά και σε διάφορες πανηγύρεις στις οποίες καλούνταν να ψάλλει επί σειρά ετών, από μοναστήρια και σκήτες. Ο Ρωμανός απεβίωσε το 1966, στις 18 Μαρτίου, μετά από πολύχρονη ασθένεια. Οι πατριώτες του, για να τον τιμήσουν έδωσαν το όνομά του στον σύλλογο Ιεροψαλτών της Αρναίας Χαλκιδικής, που φέρει την προσωνυμία “Ρωμανός ο Βατοπαιδινός”.