Το «αξεσουάρ»… «αυτό»

Φαίνεται ότι η α υ τ ο-δύναμη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος είναι η πηγή της πιο τραγικής ψευδαισθήσεως του ανθρώπου. Γιατί η αίσθηση ότι είμαι κύριος μιας σωματικής κινητικής ή λειτουργικής αυτο-νομίας μου δημιουργεί την εντύπωση (ή την πεποίθηση) ότι είμαι επίσης κύριος της καθολικής υπαρξιακής μου λειτουργικότητας. Κινούμαι, δρω, σκέπτομαι, επιθυμώ, δια-λογίζομαι, α υ τ ο-ορίζομαι και επομένως είμαι αυτός που είμαι! Από εκεί και πέρα έχω την άνεση να συζητώ για κάθε θέμα που αφορά την ύπαρξή μου με την α υ τ ο-συνειδησία του «πανταχόθεν» ελεύθερου όντος!

Η ψευδαίσθηση της υπαρξιακής μου αυτο-τέλειας απλώνεται, λοιπόν, σε κάθε διάσταση της ζωής μου και γίνεται το βαθύτερο αίτημα της κυκλοφορίας μου μέσα σ’ οποιοδήποτε χώρο της ζωής αυτής. Θέλω να κινούμαι παντού και πάντοτε «πανταχόθεν» ελεύθερος. Αλλά το αίτημα αυτό παίρνει ένα τραγικό χαρακτήρα καθώς το «όχημα» της υπάρξεώς μου κινείται σ’ ένα συγκρουσιγενή ανθρώπινο χώρο. Οι περιορισμοί δηλ. της υπάρξεως είναι τόσο ανυπέρβλητοι, πολλές φορές, ώστε το πρόθεμα «α υ τ ο …» να μου γεννά την οδυνηρή εμπειρία του αδιέξοδου! Χίλιες-δυο δυσκολίες και ένα αναπόφευκτο πλήθος από αξεπέραστα εμπόδια στην καθημερινή ζωή αντιστέκονται με σθένος στην αυτονόητη λειτουργικότητα του «αξεσουάρ» … «α υ τ ό»! Όμως εγώ επιμένω στο γεγονός αυτό· ότι έχω δικαιώματα αυτο-νομίας, α υ τ ο-τέλειας, α υ τ ο-καθορισμού, αυτάρκειας από κάθε άλλη άποψη, αυτο-δυναμίας και κάθε άλλης «α υ τ ο …. ίας»! Έτσι η ψευδαίσθηση αποδεικνύεται ισχυρότερη από την εμπειρία (;)!

Πού οφείλεται, λοιπόν, η γρανιτώδης επιμονή μου στον αυτοσεβασμό του υπαρξιακού αυτού «αυτισμού» μου;

Η ψυχολογία και κυρίως η ψυχοθεραπεία προβληματίζονται συχνά μπροστά σε μια ανυπέρβλητη δυσκολία πού γεννά η επιμονή του ανθρώπου να υπερασπίζεται με κάθε τρόπο την ψυχολογική του αυτοτέλεια. Ενώ λ.χ. ο ψυχικώς πάσχων άνθρωπος αναγκάζεται, λόγω της βασανιστικής συμπτωματολογίας του προσωπικού του προβληματισμού, να καταφύγει στον ψυχολόγο ή τον ψυχοθεραπευτή και επομένως θέλει τη θεραπεία του, εν τούτοις κρατά συνήθως, κατά τον διάλογο, τόσο ερμητικά κλεισμένο τον εαυτό του, ώστε να δίνει καθαρή την εντύπωση ότι αντιστέκεται στον … εαυτό του. Ότι δεν θέλει τη θεραπεία του. Έτσι το υπαρξιακό πρόθεμα («αξεσουάρ») «α ύ τ ό» αποκαλύπτει τον πυρήνα μιας εγωκεντρικής (κεντρομόλου) λειτουργικότητας που έχει ένα δυναμισμό που ξεπερνά τις δυνατότητες του ανθρώπινου θελήματος.

Υπάρχει κάτι μέσα στον άνθρωπο που υπερβαίνει σε δυναμικότητα αλλά και «θεληματική λογική» τις αυθεντικές ανθρώπινες δυνάμεις!

Όντως! Το «αυτό …» πρέπει να είναι φορτισμένο με υπέρ-ανθρώπινη ή καλύτερα αντι-ανθρώπινη δυναμική. Θα λέγαμε με μια «υπερβατική» (αρνητική) δυναμική! Γι’ αυτό δεν φαίνεται να ανήκει φυσιολογικά στις γνήσιες ανθρώπινες δυνάμεις. Εφ’ όσον δηλ. και κατά την άποψη της ψυχοθεραπευτικής επιστήμης η αντίσταση του ανθρώπου στον εαυτό του είναι μια ανυπέρβλητη με ανθρώπινα μέσα υπερδύναμη κι έχει καταστροφικό για το άτομο χαρακτήρα, κάθε αίτημα για «αυτονομία», «αυτοκαθορισμό», «αυτοτέλεια», κάθε γρανιτώδης «αυτοπεποίθηση», «αυτοδυναμία» κ. ά. (μ’ ένα τέτοιο χαρακτήρα) αντλούν την ισχύ τους από κάποιο άλλο κέντρο ή πηγή δυναμισμού.

Η πηγή αυτή, σύμφωνα με βασικές βιβλικές Ιδέες, είναι μια μήτρα δαιμονική. Το «αυτό» είναι μια δαιμονική προίκα …!

Ο χαρακτηρισμός αυτός του αξεσουάρ «αυτο…» ως δαιμονικής προίκας προκύπτει πρώτα-πρώτα από την εμπειρική αντίληψη, όπως είπαμε. Αφού δηλ. κατά την ψυχοθεραπευτική εμπειρία ο νευρωτικός άνθρωπος αντιστέκεται στη θεραπεία του (και συχνά παραιτείται της θεραπείας αυτής), ενεργεί εναντίον του εαυτού του. Αλλ’ ακριβώς μια τέτοια εναντίωση μόνο από δαιμονική πηγή μπορεί να αναβλύζει. Αλλά και οι βιβλικές μνήμες της αρχέγονης ζωής του ανθρώπου δικαιολογούν και στηρίζουν την εμπειρία αυτή. Πράγματι, ο χριστιανός άνθρωπος αναπολώντας τις αρχικές φάσεις της υπαρξιακής του διαδρομής, εντοπίζει τη δαιμονική λειτουργικότητα του «αυτισμού» του στον αρχέγονο διάλογό του με τον όφι! Γι’ αυτό ας επιστρέψουμε κι εμείς νοερώς στον παραδείσιο αυτό χώρο που ο άνθρωπος δέχθηκε το δαιμονικό δώρο «αυτο …» σαν την πηγή μιας αυτο-νόητης αλαζονικής λογικής! Σύμφωνα με το σχετικό βιβλικό κείμενο, η σχέση του ανθρώπου με το Θεό, προ της πτώσεως, είναι μια διαπροσωπική διαφάνεια απείρου κάλλους και διαύγειας που δηλοποιείται στην ταυτότητα του ανθρώπου: «κατ’ εικόνα Θεού»! Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε σύμφωνα με την «εικόνα» του δημιουργού του!

Η βιβλική αυτή πληροφορία αποκαλύπτει τις ενοικούσες, κατά την προπτωτική αυτή περίοδο, στον άνθρωπο λειτουργικές δυνάμεις. Και περισσότερο την ποιότητα των δυνάμεων αυτών. Οι δυνάμεις αυτές είναι θεογενείς, αφού ο άνθρωπος είναι «κοινωνός θείας φύσεως». Έτσι ο άνθρωπος, σαν συνολική ύπαρξη, είναι λειτουργία «εν Θεώ», «ένθεος λειτουργία», αλλά και κάθε ιδιαίτερη λειτουργία του είναι συνεκτική δυναμική της κοινωνίας του με το Θεό!

Η πραγματικότητα αύτη πού συνοψίζεται στην «κατ’ εικόνα Θεού» δημιουργία αλλά και λειτουργικότητα της ανθρώπινης υπάρξεως μας δίνει μια επαρκή δυνατότητα της ποιοτικής κατανοήσεως της υπάρξεως αυτής.

Ο άνθρωπος είναι δεμένος με το Θεό και λόγω του δημιουργικού τρόπου της υπάρξεώς του και λόγω του τρόπου της υπαρξιακής του λειτουργικότητας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει εξάρτηση της λειτουργικότητας αυτής μ’ ένα νόημα δεσμευτικό και υποτακτικό. Ο άνθρωπος, προ της πτώσεως, δεν εξαρτάται από το Θεό μ’ ένα τρόπο απόλυτο δηλ. ανελεύθερο. Αντίθετα! Ο άνθρωπος είναι κοινωνός Θείας φύσεως και κατά τη λειτουργική του όψη αλλά απολαμβάνει, κατά το μέτρο της «εικόνος του Θεού», το αγαθό της θείας ελευθερίας στην ποιότητα της θεογενούς λειτουργικότητας της ελευθερίας αυτής. Ο Θεός πλουτίζει το δημιούργημά του με το εφικτό μέτρο της ποιότητος της δικής του ελευθερίας. Άρα ο άνθρωπος απολαμβάνει το δώρο της θεογενούς ελευθερίας, επειδή είναι «δεμένος» με το Θεό.

Η θεία, λοιπόν, κοινωνία είναι κοινωνία ελευθερίας! Οι λειτουργικές δυνάμεις του ανθρώπου, προικισμένες με τη θεία δυναμική για να άρχουν «των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ουρανού και των κτηνών και πάσης της γης και πάντων των ερπετών των ερπόντων επί της γης» (Γεν. 1, 26), είναι δυνάμεις προορισμένες να αναπτυχθούν σε όλο το χώρο της δημιουργίας του Θεού. Όπως έχει το βιβλικό κείμενο, μάς δίνει σε δεύτερη, συμπληρωματική εικόνα, τον αδιάστατο χαρακτήρα της ελευθερίας και της δυνατότητας των λειτουργικών δυνάμεων του ανθρώπου. «Και ευλόγησεν αυτούς ο Θεός λέγων αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και πληρώσατε την γην και κατακυριεύσατε αυτής και άρχετε των ιχθύων της θαλάσσης και των πετεινών του ουρανού και πάντων των κτηνών και πάσης της γης και πάντων των ερπετών των ερπόντων επί της γης» (Γεν. 1, 28). Μια τέτοια ελεύθερη και δυναμική λειτουργική έκφραση της ανθρώπινης ζωής μόνο ο Θεός θα μπορούσε πράγματι να προσφέρει και να εγγυηθεί!

Εξάλλου η καλύτερη μαρτυρία της θεογενούς ελευθερίας του ανθρώπου είναι η πτώση του στην αμαρτία. Η πτώση αυτή, σαν βεβαίωση του δικαιώματος και της δυνατότητος μιας επιλογής, είναι κατάκτηση της θεογενούς αυτής ελευθερίας. Αν ο άνθρωπος δεν ήταν πραγματικά ελεύθερος, δεν θα έπιπτε!

Το ατύχημα όμως για τον άνθρωπο είναι ότι χρησιμοποιεί την ελευθερία του για να αποδείξει με ποιό τρόπο μπορεί να τη θανατώσει. Γιατί η πτώση είναι ένα τελεσίδικο πέρασμα από την απεραντοσύνη της θεογενούς ελευθερίας στον αποπνικτικό χώρο της αλαζονικής λειτουργικότητος. Η έκπτωση από την κοινωνία με το Θεό δεν είναι κατάκτηση ύψους αλλά πτώση σ’ ένα αβυσσώδες και ανήλιο βάθος! Ο άνθρωπος με την πτώση απορροφάται από τη δίνη ενός ασύλληπτου βάθους, που του επιτρέπει να συνεχίζει να λειτουργεί αλλά περιδινούμενος γύρω από ένα με δαιμονική δυναμική μπολιασμένο εαυτό. Αυτό σημαίνει ότι με την πτώση ο άνθρωπος γίνεται πλέον άτομο. Ένα ον περιδινούμενο γύρω από τον εαυτό του με τη δαιμονική δυναμική του «αξεσουάρ» … «αυτο …»! Ο ομφαλός της δίνης του βάθους της πτώσεώς του κάνει στο έξης τον άνθρωπο να λειτουργεί ως «αυτόνομο», «αυτοτελές», «αυτοοριζόμενο» κ.λπ. άτομο, ποτισμένο με τη δαιμονική αλαζονική λογική …!

πηγή: Ι. Κορναράκη, «Η Θεία Λειτουργία της υπάρξεως», εκδ. Αφών Κυριακίδη, σ. 16-22